Plaza İçin Güneş Paneli Kurulumu

Plaza için güneş paneli kurulumu nedir?

Plaza için güneş paneli kurulumu, bir ticari plazanın çatısına veya uygun alanlarına güneş panelleri yerleştirerek kendi elektriğini üretmesini sağlayan uygulamadır. Güneş panelleri fotovoltaik hücreler aracılığıyla güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine çevirir. Bu sayede plazalar, şebekeden elektrik çekmek yerine ihtiyaç duydukları enerjinin bir kısmını veya tamamını güneşten karşılayabilirler.

Güneş panelleri genellikle geniş ve düz çatı yüzeylerine monte edilir. Modern plazaların çatıları bu sistemler için uygundur ve mevcut altyapıyı bozmadan kurulabilir. Panellerin ürettiği doğru akım (DC), inverter cihazlarıyla alternatif akıma (AC) çevrilir ve plazanın elektrik tesisatına entegre edilir. Kurulum kapsamında, gerekli tüm elektrik bağlantıları, taşıyıcı konstrüksiyon ve güvenlik ekipmanları planlanarak uygulanır.

Plazalar yüksek elektrik tüketimine sahip yapılar olduğundan, güneş paneli kurulumları enerji maliyetlerini azaltmada etkili bir çözümdür. Bu kurulumlar sayesinde plaza, gün boyunca güneşten ürettiği elektriği kullanabilir, fazla üretimi şebekeye verebilir ve yetersiz kaldığı zamanlarda şebekeden çekmeye devam edebilir. Özetle plaza için güneş paneli kurulumu, yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanarak bir plazanın elektrik ihtiyacını kısmen veya tamamen karşılayan, çevre dostu ve ekonomik bir enerji üretim sistemidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu avantajları nelerdir?

Plazalarda güneş paneli kullanmanın pek çok avantajı vardır. En önemli avantaj, elektrik maliyetlerinin düşmesidir. Güneş enerjisi kaynağı ücretsiz olduğu için, kurulum sonrası üretilen her kWh elektrik plaza için tasarruf demektir. Bu durum elektrik faturalarında belirgin azalma sağlar ve işletmeleri sık sık yaşanan enerji zamlarından korur. Ayrıca kendi elektriğini üreten bir plaza, şebekedeki iletim kayıplarına ve kaçak bedellerine maruz kalmadığı için ek tasarruf elde eder.

Bir diğer avantaj çevre dostu olmasıdır. Güneş enerjisi kullanımı, fosil yakıtlara olan ihtiyacı azaltır ve karbon salımını önemli ölçüde düşürür. Bu sayede plazalar, çevreye duyarlı bir işletme imajı kazanır ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlar. Güneş panelleriyle üretilen enerji sırasında gürültü veya atık oluşmaz, çevre kirliliği yaratılmaz.

Uzun vadeli ekonomik getiri de önemli bir avantajdır. Güneş paneli sistemleri ilk yatırım maliyetini birkaç yıl içinde amorti edebilir ve 25-30 yıl boyunca elektrik üretmeye devam eder. Bu da uzun vadede ciddi bir kâr demektir. Üstelik devletin lisanssız üretim mevzuatı kapsamında üretilen fazla elektriğe alım garantisi veya mahsuplaşma imkânı tanıması, yatırımın geri dönüşünü hızlandırabilir.

Son olarak, enerji bağımsızlığı ve güvenliği de bir avantajdır. Kendi enerji üretimine sahip bir plaza, şebeke kesintilerinden daha az etkilenir ve kritik alanlar için kesintisiz güç kaynağı oluşturma yoluna gidebilir. Tüm bu avantajlar, güneş paneli kurulumunu plazalar için hem ekonomik hem de stratejik bir tercih haline getirmektedir.

Plaza için güneş paneli kurulumu nasıl yapılır?

Plazaya güneş paneli kurulumu, öncelikle detaylı bir planlama ve fizibilite çalışmasıyla başlar. İhtiyaç analizi yapılarak plazanın yıllık elektrik tüketimi, çatı alanı ve güneşlenme potansiyeli değerlendirilir. Ardından projelendirme aşamasına geçilir: Mühendisler, çatıya yerleştirilecek panel sayısını, güç kapasitesini ve sistemin tek hat şemasını belirler. Bu aşamada plazanın çatısının statik dayanımı da kontrol edilerek panellerin güvenle taşıyacağı onaylanır.

Projeler hazırlandıktan sonra yerel elektrik dağıtım şirketesine lisanssız üretim başvurusu yapılır. Gerekli izinler alınıp bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu çıktıktan sonra kurulum çalışmalarına başlanır. Montaj aşamasında, panel taşıyıcı konstrüksiyonlar çatıya sabitlenir ve güneş panelleri bu konstrüksiyonlara uygun açıda yerleştirilir. Panellerden gelen DC elektriği AC’ye dönüştürecek invertörler uygun yerlere monte edilir. Paneller, inverter ve elektrik panosu arasında kablolama yapılır; şalterler, sigortalar ve koruma elemanları bağlanır.

Kurulum tamamlandığında sistemin testi ve devreye alınması yapılır. Elektrik dağıtım şirketi ekipleri gelerek sistemi kontrol eder ve çift yönlü sayacı takarak şebekeyle entegrasyonu sağlar. Tüm aşamalar sonunda, plaza çatısı bir güneş enerji santraline dönüşmüş olur. Kurulum profesyonel bir ekip tarafından, ilgili standartlara uygun biçimde yapılmalıdır. Son kullanıcıya sistemin çalışma prensibi anlatılarak, izleme ve bakım konularında bilgi verilir. Böylece plazanın güneş enerjisi sistemi güvenli ve verimli bir şekilde işletmeye alınmış olur.

Plaza için güneş paneli kurulumu için gerekli izinler ve belgeler nelerdir?

Türkiye’de bir plaza çatısına güneş paneli (çatı GES) kurmak için lisanssız elektrik üretim başvurusu yapılması gerekir. Başvuru, plazanın bulunduğu ilin elektrik dağıtım şirketesine yapılır (örneğin İstanbul Avrupa yakası için BEDAŞ gibi). Başvuru aşamasında ve proje onay sürecinde sunulması gereken belgeler şunlardır:

• Dilekçe ve Başvuru Formu: Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu (Ek-1) ve bir dilekçe. Bu formda tesisin gücü, yeri, abone bilgileri gibi detaylar bulunur.
• Vekaletname: Başvuruyu tesis sahibi adına bir temsilci yapacaksa noter onaylı vekaletname istenir.
• Ticaret Sicil Gazetesi: Plazanın sahibi şirketin ticaret sicil gazetesi kopyası ve ortaklık yapısı belgesi talep edilir.
• Tapu ve İmar Durumu: Panel kurulacak yapının tapu belgesi ve yapının çatı kullanım iznini gösteren belge gerekebilir.
• Elektrik Projesi ve Tek Hat Şeması: Yetkili mühendislerce çizilmiş, panellerin ve inverterin bağlantısını gösteren teknik proje dosyası.
• Elektrik Abone Evrakları: Güncel elektrik faturası, abone numarası vb. bilgiler ve başvuru harcının yatırıldığına dair dekont.
• Statik Uygunluk Raporu: Binanın çatısına GES kurulabileceğine dair mühendislik statik raporu (gerekli görülürse).
• Aplikasyon Krokisi: Çatının koordinatlarını ve panel yerleşimini gösteren haritacı onaylı kroki belgesi.

Başvurunun onaylanmasıyla dağıtım şirketi çağrı mektubu düzenler. Ayrıca belediyeden de yapı tadilat izni gerekebilir (özellikle panel cephe uygulaması veya tarihi yapı söz konusuysa). Tüm izinler alınıp kurulum tamamlandıktan sonra, geçici kabul işlemi için yine dağıtım şirketi projeyi denetler ve sisteme onay verir. Sonuçta, gerekli tüm resmi izinler ve evraklar tamamlanarak plazanın güneş enerjisi sistemi yasal olarak devreye alınır.

Plaza için güneş paneli kurulumu için geçerli mevzuat ve yasal şartlar nelerdir?

Plaza çatısına güneş enerjisi sistemi kurmak, Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamında değerlendirilir. Bu yönetmeliğe göre, kendi elektriğini üretmek isteyen gerçek veya tüzel kişiler lisans almadan, ancak belirli şartlar dâhilinde güneş enerjisi tesisi kurabilirler. Başlıca yasal şartlar şunlardır:

• Abone Olma Şartı: Lisanssız GES kuracak plazanın, aynı yerde bir elektrik abonesi olması gerekir. Yani üretim tesisi, bir tüketim tesisine (plaza aboneliğine) bağlı olmalıdır.
• Aynı Dağıtım Bölgesi: Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı dağıtım şirketi bölgesinde olması zorunludur. Plazanın bulunduğu dağıtım bölgesine bağlı kalınır.
• Kurulu Güç Limiti: Mevzuata göre güneş enerjisi tesisinin AC kurulu gücü, ilgili tüketim tesisinin sözleşme gücünü (trafo bağlantı gücünü) geçemez. Ayrıca uzun süre 1 MW olan lisanssız üst limit, 2019’da yapılan düzenlemeyle kaldırılmış, artık tüketim gücü kadar kurulum yapılabilmektedir (5 MW sınırı fiilen sözleşme gücüyle sınırlı hale gelmiştir).
• Öztüketim ve Fazla Enerji: Yönetmeliğe göre üretilen elektrik öncelikle plazanın kendi ihtiyacında kullanılır. Aylık mahsuplaşma yapılır; ilgili ay içinde tüketimi aşan enerji, 50 kW üstü ticari sistemlerde şebekeye bedelsiz verilmiş sayılır ve bu fazla enerji için ödeme yapılmaz. Sadece mesken abone grubunda 50 kW altı sistemlerde 10 yıl alım garantisiyle fazla enerji satın alınır.
• Teknik Standartlar: Kurulum yapılacak sistemin ekipmanları ve proje onayı, TEDAŞ’ın yayınladığı tip proje standartlarına ve ulusal/uluslararası teknik standartlara uygun olmalıdır. Örneğin paneller IEC 61215 gibi standartları sağlamalı, inverterler şebeke uyum şartlarını karşılamalıdır.
• Geçici Kabul: Kurulum sonrası dağıtım şirketi tesisi denetleyerek geçici kabul tutanağı düzenler. Tesis bu kabul ile resmen devreye girer.

Bu mevzuat hükümlerine ek olarak, iş sağlığı ve güvenliği, elektrik iç tesisat yönetmeliği, bina statik uygunluk şartları gibi konulara da uyulması gerekir. Yönetmelikler zamanla güncellenebildiği için güncel EPDK kararlarını ve Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklikleri takip etmek önemlidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu maliyeti ne kadardır?

Bir plazanın çatısına güneş paneli sistemi kurmanın maliyeti; sistemin büyüklüğüne, kullanılacak ekipman kalitesine ve montaj zorluklarına bağlı olarak değişir. Maliyet hesaplaması genellikle kurulu güç üzerinden, kW veya MW başına yapılır. 2025 yılı itibarıyla konut ölçeğinde küçük sistemler için maliyetler kW başına yaklaşık 800-1000 $ civarında olabilirken, büyük ölçekli plaza kurulumlarında birim maliyet düşmektedir. Örneğin çatı tipi 1 MW’lık bir güneş enerji santrali (GES) projesinin maliyeti ortalama 390.000 – 410.000 $ düzeyindedir. Bu da kW başına ~400 $ gibi oldukça ekonomik bir seviyeye denk gelir.

Daha küçük ölçekli (örneğin 50-100 kW) ticari sistemlerde kW başına maliyet 600-800 $ aralığında seyredebilir. Maliyet kalemleri içinde güneş panelleri, inverterler, taşıyıcı konstrüksiyon, kablolama, elektrik panoları, işçilik ve mühendislik-proje giderleri bulunur. Kaliteli ve verimli paneller ile inverterler başlangıçta daha pahalı olsa da, uzun vadede daha fazla enerji üreterek yatırımın geri dönüşünü hızlandırır.

Kurulum yeri de maliyeti etkiler: Çatı tipi kurulumlarda mevcut yapı kullanıldığı için arazi alma maliyeti yoktur, bu avantajdır. Ancak çatının güçlendirilmesi veya yükseltilmesi gerekirse bu ek maliyet getirebilir. Ayrıca yüksek katlı plazaların çatılarına malzeme taşıma, vinç kullanımı gibi lojistik konular da işçilik maliyetlerini artırabilir.

Özetle, ortalama bir plaza için 100 kW’lık bir güneş paneli kurulumunun maliyeti birkaç milyon TL mertebesinde olabilir. En sağlıklı maliyet bilgisi, uzman bir firmadan keşif sonrası alınacak teklifle ortaya çıkacaktır. Yatırımın döviz kuru ve teşvikler gibi faktörlerden etkilendiğini de unutmamak gerekir.

Plaza için güneş paneli kurulumu maliyeti ne kadardır?

Plaza için güneş paneli kurulumu yatırım geri dönüş süresi kaç yıldır?

Yatırımın geri dönüş süresi (amortisman süresi), yapılan harcamanın güneş panellerinin sağladığı tasarruflarla kaç yılda karşılanacağını gösterir. Plaza gibi elektrik tüketimi yüksek tesislerde güneş enerjisi yatırımları genellikle kısa sayılabilecek sürelerde kendini amorti eder. 2025 itibarıyla ticari elektrik tarifelerinin yüksek olması nedeniyle, iyi planlanmış bir çatı GES yatırımının geri dönüşü yaklaşık 4-6 yıl civarında gerçekleşebilir.

Örneğin aylık 50.000 TL elektrik faturası ödeyen bir plaza, yıllık 600.000 TL enerji maliyetine sahiptir. Bu plazaya kurulacak güneş paneli sistemi ilk yıl faturada %50 tasarruf sağlasa, yılda 300.000 TL kazanç elde edilir. 1,5 milyon TL maliyeti olan bir sistem bu durumda 5 yıldan kısa sürede kendini ödeyecektir. Nitekim sektörel kaynaklar fabrika çatı GES’lerinde de hedef sürenin 4 yıl olduğu, 5-6 yıla kadar planlamanın makul bulunduğunu belirtmektedir. 6 yıldan uzun sürecek geri dönüşlerde ise ekonomik fizibilitenin tekrar değerlendirilmesi önerilir.

Geri dönüş süresini etkileyen faktörler arasında devlet teşvikleri, kredi faiz oranları, elektrik fiyatlarındaki artış oranı ve sistem performansı yer alır. Örneğin faizsiz veya düşük faizli yeşil enerji kredileri kullanılırsa yatırımın net geri dönüş süresi kısalır. Aynı şekilde elektrik birim fiyatları yükseldikçe güneş enerjisinden sağlanan tasarruf artar ve yatırım daha erken geri döner.

Panellerin yıllık üretim performansı da hesaba katılmalıdır. Güneşlenme değeri yüksek bir bölgede kurulan sistem daha fazla enerji üreterek geliri artırır ve amortisman süresini kısaltır. Sonuç olarak, plaza tipi bir çatı GES için geri ödeme süresi genellikle 4-6 yıl bandında olup, bu süre iyi bir yatırım olarak kabul edilmektedir.

Plaza için güneş paneli kurulumu ile ne kadar tasarruf sağlanır?

Plazalar, güneş paneli kurarak elektrik faturalarında ciddi tasarruf sağlayabilirler. Sağlanacak tasarruf miktarı, kurulan sistemin büyüklüğüne ve plazanın tüketimine bağlıdır. İyi boyutlandırılmış bir güneş enerjisi sistemi, plazanın gündüz elektrik ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayarak şebekeden çekilen enerjiyi minimize eder. Bu da aylık faturanın o oranda azalması anlamına gelir.

Örneğin, plazanın yıllık elektrik tüketiminin %30’unu karşılayacak bir güneş paneli kurulduysa, uzun vadede elektrik giderlerinde yaklaşık %30’luk bir düşüş elde edilir. Ayrıca güneş enerjisi kullanan bir işletme, elektrik birim fiyatına gelen zamlarından da büyük ölçüde etkilenmez. Güneş sayesinde sabit maliyetli bir enerji üretimine sahip olur, bu da öngörülebilir bir bütçeleme imkânı verir. Özellikle Türkiye’de son yıllarda elektrik tarifelerinde görülen artışlar düşünüldüğünde, güneş enerjisi sistemi adeta bir fiyat artışlarına karşı sigorta işlevi görür.

Tasarruf sadece fatura azaltma şeklinde değil, aynı zamanda demand/reaktif ceza maliyetlerinin düşmesi şeklinde de olabilir. Gündüz saatlerinde yüksek talep çeken cihazların enerjisini güneşten sağlamak, şebekeden çekilen ani güçleri azaltacağı için olası talep fazlası cezalarını önleyebilir.

Bunun yanı sıra, iletişim ve dağıtım kayıpları açısından da tasarruf sağlanır; kendi elektriğini üreten plazalar şebekeye daha az bağımlı oldukları için iletim kayıp bedellerine daha az katkı yapar. Entegre Solar’ın belirttiği gibi, kendi elektriğini üreten kullanıcılar, iletim hatlarındaki kayıpları ve kaçak kullanım bedellerini ödemezler.

Sonuç olarak, bir plaza için güneş paneli kurulumu yıllık on binlerce, hatta yüz binlerce lira tasarruf demek olabilir. Net kazanç, sistemin büyüklüğüne ve elektrik fiyatlarının seyrine göre değişse de, bu yatırımın kârlılığı her geçen yıl daha da artmaktadır.

Plaza için güneş paneli kurulumu plazanın tüm elektrik ihtiyacını karşılar mı?

Bu soru, plazanın elektrik tüketimi ile çatısının güneş enerjisi potansiyeli arasındaki ilişkiye bağlıdır. Bir plazanın tüm elektrik ihtiyacını karşılamak mümkündür, ancak pratikte her zaman sağlanamayabilir. Plazaların tüketimi çok yüksek, çatı alanları ise sınırlı olabilir. Güneş panelleri belirli bir alanda yer kaplar ve her 1 kW’lık kurulu güç için yaklaşık 7-10 metrekare gölgelenmeyen çatı alanına ihtiyaç duyulur (panel verimine göre) gibi genel bir kabul vardır. Örneğin 500 kW gücünde bir sistem için yaklaşık 3500-5000 m² çatı alanı gerekebilir. Eğer plazanın çatı alanı bu büyüklükte ve güneş alımına uygun değilse, tüm ihtiyacı karşılayacak kadar panel sığdırmak mümkün olmayabilir.

İstanbul gibi bir bölgede 1 kW güneş paneli sistemi yılda ortalama 1.200-1.300 kWh elektrik üretebilir. Çok katlı bir plazanın yıllık tüketimi milyonlarca kWh düzeyinde ise, çatıya kurulacak makul büyüklükte bir GES bu tüketimin belli bir yüzdesini (örneğin %20-%50) karşılayacaktır. Tüketimin tamamını karşılamak için gerek duyulan panel adedi ve alanı çok büyük olabilir. Örneğin plazanın yıllık tüketimi 2 GWh ise, bu enerjiyi üretmek için en az ~1,5 MW kurulu güç gerekir ki bu da onbin metrekareye yakın panel alanı demektir.

Öte yandan, daha yatay yayılmış, geniş çatılı bir plaza veya kampüs tipi bir iş merkezi tüm ihtiyacını karşılayabilir. Eğer plazanın elektrik tüketimi makul seviyede ve çatı alanı genişse, iyi bir tasarımla %80-100 oranında kendi enerjisini üretmesi de mümkündür. Buna ek olarak, üretilen enerji genellikle gündüz saatlerinde olup plazanın anlık ihtiyacı ile eşleşir. Geceleri üretim olmadığından, gece tüketimleri yine şebekeden çekilecektir. Bu yüzden tüm ihtiyacı karşılama ifadesi, yıl toplamı olarak değerlendirilmeli; günlük ve saatlik bazda plazanın şebekeye bağımlılığı tamamen sıfırlanmayabilir.

Sonuç olarak, plazanın tüm elektrik ihtiyacının karşılanıp karşılanamayacağı, çatının büyüklüğü, bölgenin güneşlenme oranı ve plazanın tüketim profilinin uyumuna bağlıdır. Çoğu durumda güneş enerjisi, ihtiyacın önemli bir kısmını karşılayarak büyük tasarruflar sağlar ancak pratikte şebekeden bir miktar enerji alımı devam edebilir.

Plaza için güneş paneli kurulumu için en uygun yerler nerelerdir?

Bir plazada güneş paneli yerleşimi için en uygun alan genellikle çatıdır. Plaza çatıları geniş, düz ve gölgesiz yapılarıyla paneller için ideal bir platform sunar. Çatı kurulumunda paneller, maksimum güneş ışığı alacak şekilde güney yönüne bakacak ve uygun eğimde olacak biçimde dizilir. Kullanılmayan çatı yüzeyi böylece ekonomik bir enerji üretim alanına dönüşür. Çatıda bacalar, klima santralleri gibi gölge yapabilecek unsurlar dikkate alınarak panel yerleşimi planlanır. Yük taşıma kapasitesine uygun konstrüksiyonlarla, mevcut yapıya zarar vermeden montaj gerçekleştirilir.

Bazı modern plazalar için cephe uygulamaları da mümkündür. Özellikle cam giydirme cepheli plazalarda, binanın dış cephesine entegre güneş panelleri (Building Integrated PV – BIPV) kullanılabilir. Cephe panelleri, binanın mimarisine uyumlu bir şekilde elektrik üretirken aynı zamanda ısı yalıtımına katkı sağlar. Güney ve batı cepheleri, güneş ışığını en çok alan yönler oldukları için verimlidir. Cephe uygulamaları estetik açıdan da binaya modern bir görünüm kazandırır. Ancak cephede panel verimi, çatıya göre biraz daha düşük olabilir (daha dikey konum ve kısmi gölge etkileri nedeniyle).

Bir diğer değerlendirme alanı açık otopark üstleridir. Eğer plazanın açık otoparkı varsa, otopark üzerlerine çelik taşıyıcılarla güneş paneli gölgelikleri yapılabilir. Otopark GES uygulaması sayesinde araçlar güneşten korunurken, aynı alandan elektrik üretimi de elde edilir. Bu yöntem, kullanılmayan otopark alanını çift amaçlı değerlendirdiği için avantajlıdır.

Özetle, plazalarda güneş paneli kurulumu için öncelikli olarak çatılar tercih edilir; ardından mimari ve statik açıdan uygunsa cepheler değerlendirilir; ilaveten otopark üzerleri de verimli alanlar olarak kullanılabilir. Her üç alanda da amaç, geniş ve güneş alan yüzeyleri enerji üretimine tahsis ederek maksimum verimi elde etmektir. Kurulum yeri seçerken, gölgelenme durumları ve yapısal dayanıklılık mutlaka analiz edilmelidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu için hangi ekipman ve malzemeler gereklidir?

Bir plaza çatısına güneş paneli sistemi kurarken çeşitli ekipman ve malzemeler kullanılır. Başlıca gerekenler şunlardır:

• Güneş Panelleri: Güneş ışığını elektrik enerjisine çeviren fotovoltaik modüllerdir. Plazanın ihtiyacına göre belirli sayıda panel (genellikle yüzlerce) kullanılır. Panellerin tipini (mono/polikristal) ve gücünü ihtiyaca göre seçmek önemlidir.
• İnvertörler (Eviriciler): Panellerin ürettiği doğru akımı (DC), plazanın kullanabileceği alternatif akıma (AC) dönüştüren cihazlardır. On-grid (şebekeye bağlı) inverterler kullanılır ve sistem kapasitesine göre birden fazla invertör bağlanabilir.
• Montaj Konstrüksiyonları: Panelleri çatıya sabitlemek için alüminyum veya çelik montaj iskeletleri kullanılır. Bu konstrüksiyonlar çatının yapısına (sandviç panel, beton, trapez sac vb.) uygun olarak seçilir ve doğru eğim açısını sağlar.
• Kablolar ve Konnektörler: Paneller arası bağlantı (DC kablolar) ve invertere giden kablolar için özel solar kablolar kullanılır. MC4 gibi konnektörlerle güvenli bağlantılar yapılır. Ayrıca AC tarafı için uygun kesitli elektrik kabloları döşenir.
• Elektrik Panosu ve Koruma Ekipmanları: Güneş enerjisi sistemi için bir AC dağıtım panosu kurulur. Bu panoda DC ayırıcı sigortalar, AC sigortalar, kaçak akım rölesi, parafudr (yıldırım koruması) gibi koruma elemanları bulunur. İlgili standartlara göre DC tarafı ve AC tarafı ayrı koruma düzeneklerine sahip olmalıdır.
• İki Yönlü Sayaç: Dağıtım şirketi tarafından takılan, şebekeden çekilen ve şebekeye verilen enerjiyi ayrı ayrı ölçebilen elektronik sayaçtır. Bu sayaç sayesinde mahsuplaşma yapılır.
• Topraklama ve Yıldırımdan Korunma: Panellerin ve metal aksamın topraklanması için bakır topraklama tesisatı döşenir. Ayrıca varsa paratoner sistemine entegrasyon veya ek yakalama uçları ile yıldırım koruması sağlanır.
• Diğer Malzemeler: Montaj için civatalar, raylar, kelepçeler; bakım ve izleme için kamera veya uzaktan izleme cihazları; sistem kontrolü için veri izleme modülleri (logger) gibi yan ekipmanlar da bulunabilir.

Tüm bu malzemelerin TSE/IEC standartlarına uygun ve sertifikalı olması şarttır. Kaliteli malzeme kullanımı, sistemin uzun ömürlü ve güvenli çalışması için kritik önem taşır. Ayrıca kurulumu yapacak ekip, gerekli kişisel koruyucu ekipmanlara (emniyet halatları, baret, yalıtkan eldiven vs.) sahip olmalıdır. Doğru malzeme ve ekipman seçimi, plazanın güneş enerjisi sisteminin verimli çalışmasını ve güvenliğini doğrudan etkiler.

Plaza için güneş paneli kurulumu ne kadar sürer?

Bir plaza için güneş paneli kurulum süresi, projenin büyüklüğüne ve şartlara bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle birkaç gün ile birkaç hafta arasında tamamlanabilir. Küçük ölçekli kurulumlar (örneğin 20-50 kW) elverişli koşullarda 3-5 günde bitirilebilirken, büyük ölçekli (yüzlerce kW’lık) plaza projeleri birkaç hafta sürebilir. Güneş Sepeti’nin belirttiği üzere, standart bir kurulum birkaç gün ila bir hafta civarında sonuçlanabilir; alanın büyüklüğü ve ekipman temin süresi bu süreyi etkiler.

Kurulum sürecini etkileyen faktörlerin başında proje hazırlıklarının tamamlanması gelir. İzinlerin alınması ve malzemelerin tedarik edilmesi, fiili montaj başlamadan önceki süreyi belirler. Tüm ekipman sahada hazırsa, deneyimli bir ekip bir günde 20-30 kW’lık panel montajı yapabilir. Örneğin 200 kW’lık bir plazada, 8-10 kişilik bir ekiple montaj 1-2 haftada bitirilebilir.

Çatının fiziki durumu da sürede etkilidir. Çatı erişimi kolay ve açıksa işler hızlanır; ancak dar veya engelli çatılarda montaj daha uzun sürebilir. Yüksek katlı plazalarda malzeme taşınması için vinç gerekebilir ve bu da planlama gerektirir. Hava koşulları da önemlidir: Kuvvetli rüzgâr, yağmur gibi durumlar montaj çalışmalarını yavaşlatabilir veya erteleyebilir.

Sistemin devreye alınması için son olarak dağıtım şirketinin geçici kabul ziyareti gerekir. Bu randevu ve kontrol genellikle montaj bitimini takip eden birkaç gün içinde planlanır. Tüm süreç, izinler dahil olarak değerlendirildiğinde 1-3 ayı bulabilir ancak safi fiziksel kurulum süresi bahsedildiği gibi birkaç günden birkaç haftaya kadardır. İyi bir planlama ve yeterli ekipman/ekip ile süre en aza indirilebilir.

Plaza için güneş paneli kurulumu ne kadar sürer?

Plaza için güneş paneli kurulumu için devlet teşvikleri ve finansman imkanları nelerdir?

Türkiye’de plazalar için güneş enerjisi kurulumlarını destekleyen çeşitli dolaylı teşvikler ve finansman imkanları bulunmaktadır. Doğrudan hibe şeklinde bir devlet teşviği olmamakla birlikte, lisanssız üretim yönetmeliği zaten başlı başına bir teşviktir: İşletmeler lisans alma zahmetine girmeden, ürettikleri elektriği kendi ihtiyaçları için kullanabilmektedir. Ayrıca geçmişte uygulanmış olan 10 yıl alım garantisi gibi mekanizmalar, günümüzde yerini aylık mahsuplaşma uygulamasına bırakmıştır. Bu kapsamda, fazla üretilen elektriğin bedelsiz olarak şebekeye verilmesi durumu olsa da, mesken kapsamındaki küçük sistemler için 10 yıl boyunca perakende fiyatından enerji satışı devam etmektedir. Ancak plazalar ticarethane abonesi olduğundan genellikle fazla enerjide ödeme alamaz, sadece faturasını sıfırlayabilir.

Devlet tarafından sağlanan dolaylı teşviklerden biri KDV muafiyeti ve gümrük muafiyeti gibi uygulamalar olabilir. Örneğin, güneş paneli ve ekipmanlarının ithalatında belirli şartlarda gümrük vergisi muafiyeti uygulanabilmekte ya da yerlilik teşvikleri söz konusu olabilmektedir. Ayrıca yenilenebilir enerji ekipmanlarında KDV oranı düşürülebilmektedir (güncel mevzuat takip edilmelidir).

Finansman imkanları konusunda son yıllarda özel bankalar ve uluslararası finans kuruluşları devreye girmiştir. Birçok banka, ticari işletmelere uygun faizli “yeşil enerji kredileri” sunmaktadır. Uzun vadeli ve düşük maliyetli bu krediler, plazaların güneş enerjisi yatırımını kolaylaştırır. Yeşil Haber’in bir analizine göre, uzun vadeli düşük faizli yeşil krediler ve benzeri teşvikler, çatı GES yatırımlarının yaygınlaşmasında önemli rol oynamaktadır. Bazı durumlarda proje finansmanı modeliyle, geri ödeme taksitleri elektrik faturası tasarrufuna denk gelecek şekilde ayarlanabilmektedir (“faturadan ödeme” modeli).

Ayrıca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı dönemsel olarak yenilenebilir enerji projelerine yönelik destek programları ilan edebilmektedir. Bunun dışında, vergi avantajları da bir teşvik sayılabilir: Güneş enerjisi sistemi yatırımı işletmenin demirbaşına eklenip amortisman ayrılabilir, böylece vergi matrahı düşer. Karbon emisyon azaltımı sertifikaları ile uluslararası gönüllü karbon piyasalarında gelir elde etme imkanı da, dolaylı bir teşvik mekanizmasıdır.

Özetle, plazalar için güneş paneli kurulumu yaparken doğrudan hibe olmasa bile lisanssız üretim kolaylığı, uygun kredi imkanları, vergi ve mevzuat avantajları gibi dolaylı teşviklerden yararlanılabilir. Bu da yatırımın finansal açıdan cazibesini artıran unsurlardır.

Plaza için güneş paneli kurulumu sırasında alınması gereken güvenlik önlemleri nelerdir?

Güneş paneli kurulumu, iş sağlığı ve güvenliği ile elektriksel güvenlik açısından titiz davranılmasını gerektirir. İş güvenliği yönünden, çatı çalışmalarında mutlaka emniyet kemerleri ve halatları kullanılmalıdır. Montaj ekibi, yüksekte çalışma eğitimi almış olmalı ve baret, emniyet kemeri, kaymaz ayakkabı gibi kişisel koruyucu donanımları giymelidir. Çatı kenarlarında düşmeyi önleyici bariyerler veya hayat halatları tesis edilmelidir. Ayrıca montaj sırasında aletlerin düşmesi riski için çevre güvenlik şeridi çekilerek bina giriş-çıkış alanları korunur.

Elektriksel güvenlik açısından, sistem devreye alınmadan önce tüm bağlantılar doğru yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir. Panellerden gelen DC kablolarda yüksek gerilim olacağı için, bu kabloların uçları açık bırakılmamalı, gerektiğinde panel üzeri örtülerek güneş alması önlenmeli veya geçici kısa devre kablolarıyla güvenlik sağlanmalıdır. DC ve AC devrelerinde uygun sigortalar, parafudrlar ve şalt malzemeleri kullanılmalıdır. İnverter ve panellerin topraklaması standartlara uygun şekilde yapılmalı, bütün ekipmanlar ortak topraklama barasına bağlanmalıdır. Yıldırımdan korunma için plazanın mevcut paratoner sistemi panelleri kapsayacak şekilde genişletilmeli veya ek yakalama uçları konulmalıdır.

Kurulum sonrası işletme güvenliği için, panellere yakın ayırıcı anahtarlar (DC disconnect) monte edilmelidir. Acil bir durumda sistemi hızlıca devre dışı bırakmak için erişilebilir bir noktada acil durdurma şalteri bulundurulur. Elektrik panosunda güneş enerjisi sisteminin varlığına dair uyarı levhaları yerleştirilir. Bu, bakım yapacak personelin bilgilendirilmesi içindir.

Ayrıca, kurulum esnasında ve sonrasında tüm ekipmanın yetkili mühendislerce denetlenmesi önemlidir. Kablo bağlantıları sıkı olmalı, gevşeklik kalmamalıdır (gevşek bağlantılar ısınma ve yangın riski yaratır). Özellikle DC tarafında ark riski olduğundan, kaliteli MC4 konnektörler kullanılmalı ve uyumlu setler takılmalıdır.

Son olarak, standartlara uygunluk en önemli güvenlik önlemidir. Güneş enerjisi sistemleri TS, IEC standartlarına göre tasarlanıp kurulmalıdır. Bu standartlar, elektriksel emniyeti ve yangın güvenliğini sağlayacak kriterleri içerir. Tüm bu önlemler alınarak, plazanın güneş paneli kurulumu güvenli bir şekilde gerçekleştirilir ve işletilir.

Plaza için güneş paneli kurulumu sonrası bakım ve temizlik nasıl yapılır?

Güneş paneli sistemleri genel olarak düşük bakım gereksinimi ile bilinir. Hareketli parça olmaması sayesinde arıza yapma olasılığı düşüktür ve düzenli bir bakım programıyla yıllarca sorunsuz çalışabilir. Plazaya kurulan güneş panellerinin bakımında en önemli husus periyodik temizliktir. Panellerin yüzeyi zamanla toz, kuş pisliği veya yaprak gibi unsurlarla kirlenebilir. Bu birikintiler, panelin güneş ışığını emme kapasitesini düşürerek üretimi azaltır. Genellikle panellerin yılda iki kez temizlenmesi önerilir. Bulunduğunuz bölgenin toz ve yağmur alma durumuna göre bu sıklık artırılabilir veya azaltılabilir.

Temizlik için yumuşak fırçalar veya su püskürtme yöntemleri kullanılır. Aşındırıcı malzeme veya kimyasal kullanılmamalıdır. Yağışın bol olduğu bölgelerde doğa da panelleri temizlemeye yardımcı olur, ancak kuru ve tozlu bölgelerde düzenli bakım şarttır. Güvenlik açısından, temizlik sabah erken veya akşamüzeri, güneş panelleri çok ısınmamışken yapılmalı ve gerekirse emniyet kemeri kullanılarak uzman ekiplerce gerçekleştirilmelidir.

Bakımın bir diğer yönü ekipman kontrolleridir. İnverterlerin gösterge ışıkları veya izleme sistemi düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. İnverter arıza kodları veriyorsa yetkili servise danışılmalıdır. Elektrik panosunda bağlantı noktaları ve kablolar yılda en az bir kez gözden geçirilmelidir. Gevşeme, oksitlenme belirtisi varsa sıkma veya temizleme yapılır. Özellikle DC bağlantı konnektörleri ve kablo izolasyonları denetlenmelidir.

Güneş panelleri için genellikle üretici firmalar 25 yıla kadar performans garantisi verirler; buna rağmen her yıl üretim değerlerini izlemek önemlidir. Eğer belirgin bir üretim düşüşü gözlenirse, panellerin yüzeyinde mikro çatlak gibi hasarlar kontrol edilmelidir. Panel arızaları nadir görülür ancak bir panel arızalanırsa, ilgili string (dizi) devre dışı bırakılarak panel değiştirilmelidir.

Özetle, temizlik ve izleme, güneş paneli sisteminin bakımının özünü oluşturur. Güneş panelleri düzenli olarak temizlenmeli ve sistem performansı takip edilmelidir. Bunların dışında büyük bir bakım gerektirmeyen bu sistemler, doğru kurulum ve düzenli basit bakım ile uzun yıllar verimli şekilde çalışmaya devam edecektir.

Plaza için güneş paneli kurulumu için hangi panel tipleri uygundur?

Güneş panelleri teknoloji ve üretim yapısına göre farklı tiplere ayrılır. Üç ana panel tipi Monokristal, Polikristal ve İnce Film (film tabanlı) panellerdir. Plaza uygulamalarında en yaygın tercih edilenler monokristal ve polikristal panellerdir; ince film paneller ise daha çok geniş arazi uygulamalarında veya bina cephelerinde özel tasarımlar için kullanılır.

• Monokristal Paneller: Yüksek saflıkta tek kristal silikondan üretilirler. Verimleri en yüksek panel tipidir (günümüzde %20-22 mertebesinde) ve birim alanda ürettikleri enerji polikristale kıyasla daha fazladır. Bu nedenle çatı alanı sınırlı olan plazalarda monokristal paneller, daha fazla güç kapasitesi kurmaya olanak tanır. Monokristaller siyaha yakın renktedir ve estetik olarak da tercih edilebilir. Maliyeti diğer tiplere göre biraz daha yüksektir ancak verim avantajı sayesinde uzun vadede daha fazla enerji üretir.
• Polikristal Paneller: Birden fazla kristalin birleşmesiyle oluşan silikon hücrelerden yapılır. Verimleri monokristallere göre biraz düşüktür (%16-18 civarı) ancak üretim maliyetleri de daha düşüktür. Mavi tonlu görünümleri ile tanınırlar. Geniş çatı alanı olan ve maliyet optimizasyonu yapmak isteyen tesislerde tercih edilebilirler. Sıcak hava koşullarında performansları monokristale yakın seyredebilir. Günümüzde monokristal fiyatlarının düşmesiyle kullanımları azalsa da ekonomik çözüm gerektiğinde halen değerlendirilebilirler.
• İnce Film Paneller: Silikon veya diğer yarıiletken malzemelerin çok ince katmanlar halinde film şeklinde üretildiği panellerdir. Esnek veya yarı saydam olabilirler. Bina cepheleri veya cam yüzeyler için estetik uygulamalar yapılabilir. Verimleri genellikle %10-12 ile düşüktür, daha fazla alan gerektirirler. Yüksek sıcaklıkta performans kayıpları daha az olabilir. Plazaların mimari cephelerine entegre (BIPV) çözümler için ince film teknolojiler (örneğin CIGS, CdTe paneller) kullanılabilir. Ancak maliyetleri yüksektir ve özel tasarım gerektirir.

Özetle, bir plaza çatısı için en uygun panel tipi monokristal paneller olarak öne çıkar, çünkü sınırlı alandan maksimum gücü almayı sağlar. Polikristal paneller de bütçe dostu seçenek olarak düşünülebilir. Eğer cephe uygulaması planlanıyorsa, görsel olarak uyumlu ve esnek yapıda ince film/BIPV paneller değerlendirilebilir. Panel seçerken verim, sıcaklık katsayısı, garanti süresi gibi parametreler göz önünde bulundurulmalı; ayrıca güvenilir üreticilerden sertifikalı ürünler tercih edilmelidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu sırasında şebekeye bağlantı ve net metering nasıl çalışır?

Plaza çatısına kurulan güneş panelleri, ürettikleri elektriği plazanın dahili elektrik şebekesine verirken aynı zamanda kamu elektrik şebekesiyle de entegre biçimde çalışır. Bu entegre çalışma, şebekeye bağlantı ve net metering (mahsuplaşma) adı verilen mekanizma ile gerçekleşir.

Kurulum tamamlandığında dağıtım şirketi, mevcut sayacı çift yönlü ölçüm yapabilen bir ikili enerji sayacı ile değiştirir. Bu sayaç, plazanın şebekeden çektiği elektriği ve şebekeye geri verdiği (fazla ürettiği) elektriği ayrı ayrı kaydeder. Güneş panelleri gündüz enerji üretirken öncelikle anlık olarak plazanın o andaki tüketimine enerji sağlar. Eğer üretim, tüketimden fazlaysa bu fazla enerji şebekeye doğru yönlenir ve sayaçta “veriş” olarak kaydedilir. Tüketim üretimden fazlaysa (örneğin geceleri veya bulutlu bir an), eksik kalan enerji şebekeden çekilir ve sayaçta “alış” olarak kaydedilir.

Net metering sistemi aylık bazda uygulanır. Her fatura döneminde, ilgili sayaç verileri toplanır ve plazanın o ay şebekeden çektiği enerji miktarı ile şebekeye verdiği enerji miktarı karşılaştırılır. Eğer plazanın çektiği enerji, verdiği enerjiden fazla ise aradaki fark kadar kWh için fatura öder. Eğer teorik olarak verdiği enerji daha fazla olsaydı (ticari işletmelerde fazla üretim durumunda ödeme yapılmadığından), bu fazla kısım bağışlanmış sayılırdı. Ancak fiilen çoğu plaza kendi tüketimini tam karşılayamadığından genelde fatura tutarı oldukça düşer ancak sıfıra yaklaşmaz.

Türkiye’de lisanssız üretim yönetmeliğine göre ticarethane ve sanayi aboneleri için aylık mahsuplaşma yapılır ve fazla enerji için ödeme yapılmaz. Bu nedenle plazalarda sistemi, yıllık tüketimi aşmayacak şekilde boyutlandırmak en uygun stratejidir. Mesken abonesi olsaydı fazla enerjiyi 10 yıl boyunca satabilirdi, ancak plaza aboneliğinde fazla üretim maddi getiri sağlamadığından aşırı kurulum ekonomik değildir.

Şebekeye bağlantıda teknik olarak senkronizasyon önemlidir: İnvertörler şebeke frekans ve gerilimine kilitlenerek enerji verir. Şebeke gidince invertörler otomatik kapanır (ada modunda çalışmaz) ki bu güvenlik gereğidir. Dağıtım şirketi, bağlantı anlaşmasında belirlenen kapasiteye göre ayarları kontrol eder ve koruma rölelerinin (aşırı gerilim, frekans sapması vs.) uygunluğunu test eder.

Özetle, plazanın güneş enerji sistemi bir çift yönlü sayaç ve mahsuplaşma mekanizması ile şebekeyle etkileşir. Gündüz fazla üretim şebekeye verilip gece enerji çekilebilir, bu alış-veriş aylık netleştirilir. Böylece plaza, güneş enerjisini maksimum oranda kendi tüketimine yansıtmış olur ve şebekeyi bir “yedek kaynak” gibi kullanır.

Plaza için güneş paneli kurulumu elektrik kesintilerinde enerji sağlar mı?

Standart şebekeye bağlı (on-grid) güneş paneli sistemleri, genel şebeke elektriği kesildiğinde otomatik olarak devre dışı kalır. Bu, güvenlik nedeniyle tasarlanmış bir özelliktir. Şebekeden gelen elektrik kesildiğinde invertör cihazları, adada çalışma (islanding) koruması gereği üretimi durdurur. Bunun sebebi, şebeke üzerindeki bakım-onarım personelinin güvenliğidir; eğer güneş panelleri kesinti sırasında şebekeye enerji vermeye devam etseydi, hatlarda tehlikeli gerilim oluşabilirdi. Bu yüzden şebeke kesintisi olduğunda plazadaki güneş enerjisi sistemi de kendini kapatır ve şebekeyle senkron durumda bekleme moduna geçer.

Bu durum pratikte şu anlama gelir: Gündüz vakti güneşli bir anda dahi genel bir elektrik kesintisi yaşanırsa, eğer sistemde yedekleme yoksa plazanın elektriği gider. Güneş panelleri tek başlarına bina elektriğini beslemeye devam etmez. Ancak bu tamamen kullanılan inverter türüne bağlıdır. On-grid inverterler kesinti anında kapanırken, hibrit inverter ve batarya içeren sistemler kesinti halinde ada modunda çalışabilir. Eğer plazada kritik yükler için enerji sürekliliği isteniyorsa, güneş panellerine ek olarak akü (batarya) depolama sistemi ve şebekeden yalıtım yapabilen akıllı inverterler kullanmak gerekir. Bu tip hibrit sistemler, kesinti anında şebekeden ayrılarak adeta bir UPS gibi bina içi mikro şebeke oluşturabilir ve bir süreliğine güneş+batarya kaynaklı enerji sağlamaya devam edebilir.

Standart kurulumlarda böyle bir özellik olmadığı için birçok plaza, güneş panelleri olsa bile kesintilerden etkilenmemek adına jeneratör kullanmaya devam eder (jeneratörler kesinti anında devreye girer). Bazı ileri sistemlerde güneş panelleri ve jeneratör birlikte hibrit çözümlerle çalışıp kesinti esnasında da güneşten faydalanmak mümkün olsa da, bu oldukça özel bir tasarımdır.

Özetle, eğer ilave bir kesinti yedeklemesi kurulmamışsa, plazanın güneş paneli kurulumu elektrik kesintisinde enerji sağlamaz. Sistem, şebeke var olduğunda çalışmak üzere tasarlanmıştır. Bu, lisanssız GES’lerin tabi olduğu bir zorunluluktur. Kesinti halinde enerji sürekliliği isteniyorsa, bataryalı depolama veya jeneratör entegrasyonu düşünülmelidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu elektrik kesintilerinde enerji sağlar mı?

Plaza için güneş paneli kurulumu sonrası jeneratör ihtiyacı ortadan kalkar mı?

Güneş paneli kurulumu, bir plazanın elektrik ihtiyacının önemli bölümünü karşılamaya başlasa da jeneratör ihtiyacını tamamen ortadan kaldırmaz. Bunun temel sebebi, güneş enerjisinin kesintisiz bir kaynak olmamasıdır. Güneş panelleri sadece güneş ışığı olduğunda (gündüz saatlerinde) üretim yapabilir. Geceleri veya yoğun bulutlu, yağmurlu hava koşullarında üretim ya hiç yoktur ya da çok düşüktür. Oysa plazanın elektrik ihtiyacı 7/24 devam eder.

Ayrıca önceki soruda belirtildiği gibi, on-grid sistemler şebeke elektriği kesildiğinde devre dışı kalır. Bu nedenle plazalarda acil durum aydınlatması, kritik cihazların beslenmesi, asansörler, yangın sistemleri gibi hayati yükler için genellikle bir dizel jeneratör yedekte bulundurulur. Güneş enerjisi kurulumu yapıldıktan sonra da, eğer plazada kesinti halinde çalışması gereken sistemler varsa, jeneratörün varlığı güvenlik için önemlidir. Güneş panelleri kesinti anında devrede olamadığı için jeneratör devreye girerek enerji sağlar.

Ancak güneş enerjisinin devreye girmesiyle jeneratörün kullanım sıklığı ve yakıt tüketimi azalabilir. Örneğin bazı plazalar gündüz yüksek yük durumlarında jeneratörü destek amaçlı kullanırdı; artık güneş enerjisi bunu karşılayacağı için jeneratöre ihtiyaç kalmaz. Ya da uzun süreli şebeke kesintilerinde, güneşli saatlerde jeneratör kapatılıp panellerin üretimiyle kısmi destek sağlanabilir (tabii yine otomasyon gerektirir).

Günümüzde depolama teknolojilerinin gelişmesiyle, teorik olarak büyük akü sistemleri kurularak jeneratör ihtiyacı azaltılabilir. Fakat megawattsaat ölçeğinde batarya depolama maliyetleri çok yüksektir. Bu yüzden standart uygulamada, güneş enerjisi şebeke varken tasarruf sağlayan, fakat şebeke yokken devreye giremeyen bir sistemdir. Jeneratör ise tam tersine, normalde kullanılmaz ancak acil durumlarda hayat kurtarır.

Sonuç olarak, bir plaza sahibi güneş paneli kurulumundan sonra da yedek güç kaynağı olarak jeneratörü muhafaza etmelidir. Güneş panelleri gündüz şebeke elektriği maliyetini düşürür, fakat bir elektrik kesintisinde plazanın karanlıkta kalmaması için jeneratör devreye girmeye hazır olmalıdır. Eğer hedef jeneratörden tamamen kurtulmak ise, o zaman kapsamlı batarya destekli bir sistem ve ona uygun inverter altyapısı kurmak gerekir ki bu da ayrı bir yatırım kalemidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu bina değerini ve marka imajını nasıl etkiler?

Güneş paneli kurulumunun bir plazaya sağladığı faydalardan biri de bina değerine ve marka imajına olumlu etkisidir. Öncelikle, kendi elektriğini üreten ve enerji maliyetlerini azaltan bir bina, işletme giderleri daha düşük olacağı için yatırımcılar ve kiracılar gözünde daha cazip hale gelir. Elektrik faturalarının düşük olması, plazanın işletme kârlılığını artırır ve bu durum gayrimenkul değerine pozitif yansır. Aynı büyüklükteki iki plazadan güneş enerjisi sistemi olanın işletme maliyeti daha az olacağından, satış veya kira değeri de göreceli olarak daha yüksek olabilir.

Marka imajı açısından bakıldığında, güneş panelleri çevreye duyarlılık ve sürdürülebilirlik göstergesidir. Güneş enerjisi kullanan bir plaza, karbon ayak izini azalttığı için çevreci bir profile sahip olur. Bu da o binada yer alan şirketlerin “yeşil” bir binada faaliyet gösterdiğini gösterir ve onların kurumsal sosyal sorumluluk imajına katkı sağlar. Örneğin Voltimo Enerji, güneş paneli kullanan plazaların hem elektrik maliyetini düşürürken hem de çevreye duyarlı bir marka imajı yaratabileceğini vurgulamıştır.

Ayrıca güneş enerjisi sistemi, plazanın yeşil bina sertifikaları (LEED, BREEAM gibi) almasını kolaylaştırır veya mevcut sertifika seviyesini yükseltir. Yeşil bina değerlendirmelerinde yenilenebilir enerji kullanımı önemli bir kriterdir. Güneş panelleri sayesinde plazalar bu kriterden yüksek puan alabilir. Bir LEED sertifikasına sahip olmak, plazanın uluslararası alanda tanınırlığını ve prestijini artırır, kiracı çekmesini kolaylaştırır.

İmaj boyutunun yanı sıra, kamusal algı ve pazarlama yönünden de avantaj oluşur. Güneş panelleri görünür bir yerde (çatı veya cephe) ise, bu bile tek başına insanların dikkatini çekip “bu bina kendi elektriğini üretiyor” algısı yaratır. Birçok şirket, merkezi ofislerinin sürdürülebilir bir binada olmasını tercih eder. Dolayısıyla güneş paneli kurulu bir plaza, kurumsal kiracılar için tercih sebebi olabilir.

Sonuç olarak, plaza için güneş paneli kurulumu bir taşla iki kuş vurur: Hem finansal tasarruf sağladığı için bina değerini yükseltir, hem de çevreci yaklaşımıyla bina ve içerisindeki şirketlerin marka imajını güçlendirir. Bu uzun vadeli yatırım, plazayı geleceğin yeşil ekonomisine uygun hale getirerek rekabet avantajı kazandırır.

Plaza için güneş paneli kurulumu kapasite sınırları nelerdir?

Lisanssız güneş enerjisi kurulumlarında kapasiteyle ilgili bazı yasal ve teknik sınırlar bulunmaktadır. Türkiye’de lisanssız üretim için geçmişte 1 MW olan üst sınır, 2019’daki düzenlemelerle kaldırılmıştır. Şu an bir plaza, mevcut elektrik aboneliğinin sözleşme gücüne (bağlantı gücüne) kadar güneş enerjisi kurabilir. Yani plazanın trafo gücü veya dağıtım şebekesi bağlantı gücü neyse, kurabileceği sistemin AC gücü de en fazla o kadar olabilir. Örneğin plazanın bağlantı gücü 2 MVA ise, en fazla 2 MW’lık güneş paneli sistemi kurulabilir.

Bunun nedeni, lisanssız sistemlerin öz tüketim amaçlı olması ve şebekeye basacakları fazla enerjinin sınırlandırılmasıdır. Yönetmelik ayrıca “ihtiyaç fazlası üretim, tüketimi geçemez” der. Yani bir yıl içinde üretilen toplam enerji, plazanın tükettiği toplam enerjiden fazla olamaz; aksi halde fazlası bedelsiz verilir ve ekonomik olmaz. Bu dolaylı olarak sistemi aşırı büyük kurmama yönünde bir sınırlandırmadır.

Teknik açıdan bakıldığında, çatı yüzeyi ve bina statiği de doğal sınırlar koyar. Her plazanın çatısı belli sayıda panel alabilir (alan sınırı) ve belli ağırlığı taşıyabilir (statik sınır). Panel güçleri arttıkça (örneğin 450 W, 600 W paneller) aynı alana daha yüksek kapasite sığdırmak mümkün olmuştur. Ancak çatı alanı bittiğinde kapasite de sınıra ulaşır.

Ayrıca dağıtım şirketlerinin trafo merkezleri bazında kabul edebileceği bir kapasite olur. Bölgesel şebeke kısıtları varsa, dağıtım şirketi projeyi o anki kapasite durumu nedeniyle daha düşük güçle sınırlandırabilir. Örneğin bazı dağıtım bölgelerinde, transformatörün kapasitesinin %30’u kadar toplam GES bağlanması gibi uygulamalar olabilmektedir. Bu durumlar başvuru sürecinde teknik değerlendirme ile ortaya çıkar.

Özetle, plazalar için güneş paneli kurulumunda en temel kapasite sınırı, mevzuat gereği tüketim kadar kurulum yapılması kuralıdır (sözleşme gücü aşılmamalıdır). Bunun dışında çatı alanı, taşıma kapasitesi ve yerel şebeke kısıtları gibi pratik sınırlar da vardır. Proje planlanırken bu sınırlar göz önünde bulundurularak, optimum kurulu güç belirlenir.

Plaza için güneş paneli kurulumu için panellerin yönü ve eğim açısı nasıl olmalıdır?

Güneş panellerinin yönlendirilmesi ve doğru eğim açısında montajı, maksimum enerji üretimi için kritik öneme sahiptir. Türkiye, kuzey yarımkürede yer aldığı için plazaların çatısına kurulacak güneş panelleri güney yönüne bakacak şekilde yerleştirilmelidir. Güney cephe, gün içinde güneşten en uzun süre faydalanılan yöndür. Panellerin tam güneye bakması, güneş ışınlarını dik açıya yakın alarak en yüksek verimi sağlar. Eğer çatı yapısı tam güneye bakmaya olanak vermiyorsa, güneye yakın güneydoğu veya güneybatı yönleri ikinci tercih olabilir; ancak doğu ya da batı yönlerine önemli sapmalar üretimi azaltacaktır.

Eğim açısı konusunda, ideal açı bulunulan coğrafi enleme yakındır. Türkiye’de enlemler ~36-42° arasındadır, dolayısıyla panel eğimleri de yaklaşık 30-40 derece aralığında tutulur. Genellikle pratikte yaygın kullanılan değer çatının eğimine uygun olarak bu bantta seçilir. Örneğin İstanbul (~41° enlem) için 30-35°, Adana (~37° enlem) için 25-30° eğim gibi. Bu açılar, yıl boyunca toplam üretimi maksimize eder. Optimal eğim, kışın düşük güneş açısı ile yazın yüksek güneş açısı arasında bir denge sağlar.

Plaza çatılarının çoğu düzdür veya hafif eğimlidir. Düz çatılarda panel altı konstrüksiyonlarla istenen açı verilir. Paneller arası mesafe, birbirinin gölgelememesi için hesaplanır. Eğimli (beşik çatı gibi) çatılarda ise panel açıları çatının eğimine yakın bir şekilde monte edilir; eğer çatı eğimi çok düşükse alt iskeletle biraz yükseltilir.

Sezonluk açı optimizasyonu da teorik olarak mümkündür; örneğin kışın açıyı artırıp yazın azaltmak gibi, çünkü kışın güneş daha alçak açıdadır. Ancak plazalarda sabit montaj tercih edilir, bakım gerektirmemesi için mevsimsel ayar yapılmaz. Bu nedenle belirlenen açı yıllık toplam üretimi en yüksek yapacak şekilde sabitlenir.

Özetle, güneş panelleri güney yönlü ve yaklaşık enlem açısında kurulmalıdır. Bu kural, en basit ve etkili üretim optimizasyonudur. Ayrıca panellerin birbirini gölgelemediği, yakınında yüksek yapıların engellemediği bir konum seçmek de önemlidir. Uygun yön ve açı sayesinde plazanın güneş enerji sistemi en verimli performansı gösterecektir.

Plaza için güneş paneli kurulumu ile üretilen fazla elektrik şebekeye satılabilir mi?

Lisanssız güneş enerjisi üretiminde, plazaların ürettiği fazla elektrik konusunda mevzuat belirleyici olmaktadır. Güncel düzenlemelere göre, ticarethane veya sanayi abonelerinin çatılarına kurdukları güneş enerjisi sistemlerinde aylık bazda mahsuplaşma uygulanır. Bu, her ay sonunda plazanın şebekeden çektiği elektrik ile şebekeye verdiği elektrik karşılaştırılır demektir. Eğer üretim tüketimden düşükse, fark kadar kWh normal tarifeden faturalandırılır. Eğer üretim, tüketimi aşmışsa, ihtiyaç fazlası kısmı o ay için plazaya herhangi bir kazanç sağlamaz; bu enerji bedelsiz olarak şebekeye verilmiş sayılır.

Yani özetle, bir plaza ürettiği fazla elektriği mevcut düzenlemeler kapsamında şebekeye satamaz. İlgili yönetmelik, ihtiyaç fazlası enerjinin YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Destek Mekanizması) kapsamında bedelsiz katkı olarak değerlendirileceğini belirtir. Bu uygulama 2019’da getirilen aylık mahsuplaşma sistemiyle başlamıştır. Eski sistemde (2019 öncesi lisanssız yönetmelikte) fazla enerjinin dağıtım şirketi tarafından 10 yıl süreyle satın alınması söz konusuydu ancak yeni yönetmelikle ticari sistemler için bu kaldırılmıştır.

Bir istisna, mesken abone grubu içindir: 50 kW ve altındaki çatı sistemlerinde fazla enerji 10 yıl boyunca satın alınır. Ne var ki plazalar mesken değil ticarethane abonesi olduğundan bu istisnadan yararlanamazlar. Ticarethane aboneleri için tek kazanç mekanizması, ürettikleri enerjiyi faturalardan düşerek tasarruf etmektir.

Bu durum, sistem boyutlandırılırken plazaların tüketimini aşacak büyüklükte kurulum yapmamaya yönlendirir. Çünkü tüketimi aşan kısım boşa gidecektir (herhangi bir ödeme alınamadığı için ekonomik karşılığı olmayacaktır). Dolayısıyla ideal olan, yıllık üretimin yıllık tüketime yakın planlanmasıdır.

Ancak gelecekte mevzuatta değişiklik olabileceği de göz ardı edilmemelidir. Örneğin ileride fazla enerjinin depolanması veya elektrikli araçlara satılması gibi modeller gelişebilir. Hali hazırda ise tek yöntem, fazla enerjiyi bedelsiz şebekeye vermektir. Sonuç olarak plaza için güneş paneli kurulumu ile üretilen fazla elektrik doğrudan şebekeye satılamaz, sadece mahsuplaşma yoluyla faturaya indirebilirsiniz. Bu yüzden üretim kapasitesi, plazanın ihtiyacına göre dengeli seçilmelidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu planlanırken nelere dikkat edilmelidir?

Büyük bir yatırım ve mühendislik projesi olan plaza güneş enerjisi sistemi planlanırken çok sayıda faktöre dikkat etmek gerekir:

• İhtiyaç ve Fizibilite Analizi: Öncelikle plazanın mevcut elektrik tüketimi detaylı incelenmelidir. Saatlik ve aylık tüketim profilinin çıkarılması, hangi güçte bir sistemin ne kadar fayda sağlayacağını gösterir. 10-15 yıllık enerji projeksiyonları yapılarak, olası tüketim artışları da hesaba katılmalıdır. Ayrıca bölgenin güneşlenme verileri kullanılarak yıllık enerji üretimi simülasyonu yapılmalıdır.
• Mühendislik ve Statik Değerlendirme: Çatının yapısı mutlaka mühendislerce incelenmelidir. Panel ve konstrüksiyonların ağırlığı, rüzgâr yükü, kar yükü gibi etkiler göz önünde bulundurularak binanın taşıyabileceği panel adedi hesaplanmalıdır. Gerekirse güçlendirme projeleri planlanmalı veya çatıya ek yük getirmeyecek dağilim yapılmalıdır.
• Ekipman Kalitesi ve Garanti: Kullanılacak güneş paneli ve inverterlerin kalite belgeleri (TÜV, IEC vb.) ve garanti süreleri dikkate alınmalıdır. En az 10 yıl ürün garantisi, 25 yıl performans garantisi veren, kendini kanıtlamış üreticilerin panelleri tercih edilmelidir. İnverterlerin ise en az 5-10 yıl garantili, servis ağı olan markalar arasından seçilmesi önerilir. Uzun ömürlü ve verimli ürün kullanımı, sistemin toplam sahip olma maliyetini düşürür.
• Yüklenici Firma ve EPC Seçimi: Projenin başından sonuna kadar tecrübeli bir EPC (mühendislik, tedarik, kurulum) firması ile çalışılması kritik önemdedir. Mühendislik altyapısı güçlü, referansları olan bir firma, doğru malzeme seçimi ve sorunsuz kurulum sağlar. Sadece ucuz fiyat için deneyimsiz ekiplerle çalışmak, ileride telafisi zor hatalara yol açabilir.
• Gölgeleme ve Yerleşim Planı: Planlama aşamasında, çatıda panellerin gölgelenmemesi için baca, klima santrali, su deposu gibi engellerin konumu dikkate alınmalıdır. Gölge analizi yapılarak panellerin dizilim açısı ve aralıkları optimize edilmelidir. Gerekirse bu engeller taşınmalı veya optimize edilmelidir.
• Elektrik Altyapısı ve Uyum: Plazanın mevcut elektrik pano ve trafosunun, kurulacak sistemle uyumlu olup olmadığı incelenmelidir. Trafo kapasitesi yeterli mi, gerilim düşümü hesapları uygun mu gibi konular ele alınmalıdır. Ayrıca sistemin OG tarafına bağlantısı gerekiyorsa (büyük sistemlerde), gerekli kesici ve koruma düzenleri planlanmalıdır.
• İzin ve Başvuru Süreçleri: Zaman planlaması yapılırken, dağıtım şirketi başvurusu, proje onayı, çağrı mektubu süresi gibi bürokratik adımlar hesaba katılmalıdır. Bu adımlar genelde birkaç ay sürebilir. Ayrıca belediye imar biriminden çatı projesi onayı gerekebileceği unutulmamalıdır.
• Sigorta: Sistem devreye alındığında mutlaka uygun bir mühendislik sigortası (Elektronik Cihaz Sigortası veya Güneş Enerjisi Sistemi Sigortası) yaptırılmalıdır. Bu, olası doğal afet, yangın, yıldırım düşmesi vb. risklere karşı yatırımınızı korur.
• Bakım Planı: Kurulum planlanırken, panellerin temizliği ve bakımının nasıl yapılacağı da düşünülmelidir. Çatıda güvenli erişim yolları veya ankraj noktaları bırakılmalıdır. Uzaktan izleme sistemleri kurularak performans takip planı oluşturulmalıdır.

Bu noktalara dikkat edilerek yapılan bir planlama, plazanın güneş paneli yatırımından maksimum verimi ve faydayı elde etmesini sağlar. İyi bir hazırlık ve mühendislik çalışması, sürpriz maliyetleri ve aksaklıkları önler, projenin zamanında ve bütçede tamamlanmasını mümkün kılar.

Plaza için güneş paneli kurulumu için uzman firma ve mühendislik desteği neden önemlidir?

Plaza gibi büyük ölçekli ve yüksek yatırım gerektiren bir projede, uzman bir firma ile çalışmak ve mühendislik desteği almak kritik önemdedir. Güneş enerjisi kurulumu sadece panellerin çatıya konulmasından ibaret değildir; doğru tasarım, güvenli uygulama ve uzun vadeli performans için kapsamlı bir mühendislik yaklaşımı gerekir. Deneyimli bir EPC firması, projenin başlangıcından devreye alımına kadar her aşamada profesyonel destek sağlar.

Öncelikle, uzman firmalar plazanın ihtiyacını en doğru şekilde analiz edip, uygun sistem boyutlandırması yaparlar. Mühendislik hizmeti almadan sadece panel satıcısıyla ilerlemek, eksik veya hatalı tasarıma neden olabilir. Örneğin yanlış kapasite seçimi, yetersiz invertör boyutu veya hatalı kablo kesiti, sistemin verimsiz çalışmasına yol açabilir. EPC firması ise, tüm bu teknik parametreleri dengeler ve en optimal tasarımı sunar.

İkinci olarak, mevzuat ve izin süreçleri uzmanlık gerektirir. Tecrübeli firmalar EPDK yönetmeliklerine, TEDAŞ proje onay prosedürlerine hakimdir. Başvuru dosyalarını eksiksiz hazırlayıp, süreci hızlandırabilirler. Ayrıca olası bürokratik engelleri önceden bildikleri için projenin takvimini gerçekçi planlayabilirler.

Kaliteli malzeme temini de uzmanlık ister. Piyasada çok sayıda panel ve invertör markası bulunur. Uzman bir firma, güvenilir tedarikçilerle çalışarak sorunsuz ekipman temin eder. Garanti ve servis ihtiyacında muhatap bulmak kolay olur. Örneğin köklü panel üreticilerinden malzeme tedarik edilmesi, 25 yıl boyunca servis ve parça desteği anlamında önemlidir. Deneyimsiz bir firma, geçici çözümler sunabilir ve ileride arızalarda ortadan kaybolabilir.

Kurulum esnasında da uzman ekiplerin farkı ortaya çıkar. Büyük bir çatı projesinde yüzlerce panelin ve kilometrelerce kablonun doğru döşenmesi, bağlantıların hatasız yapılması gerekir. Uzman firma, alanında sertifikalı elektrik teknisyenleri ve mühendisleriyle çalışır, gerekli testleri yapar. Örneğin termal kamerayla bağlantı noktalarını kontrol etmek, string bazlı üretimleri ölçmek gibi işlemleri gerçekleştirir. Bu sayede gizli kalabilecek aksaklıklar daha baştan çözülür.

Son olarak, garanti ve teknik destek konularında uzman firmalar müşteriyi yalnız bırakmaz. Kurulum sonrası oluşabilecek bir arıza durumunda hızlı müdahale ederler, periyodik bakım hizmeti sunabilirler. Örneğin inverter arızasında yedek cihaz sağlayabilir, panel hasarında yenisini temin edebilirler. Referanslara sahip kurumsal firmalarla çalışmak, plazanın enerji yatırımının güvende olduğunu gösterir.

Özetle, uzman mühendislik desteği almak, riskleri minimize etmek ve yatırımın getirisini maksimize etmek için şarttır. Tecrübeli bir EPC firması seçmek, uzun vadede hem teknik hem mali açıdan en doğru karar olacaktır. Bu sayede plazanın güneş paneli kurulumu ilk günden itibaren sorunsuz ve verimli biçimde çalışır.

Plaza için güneş paneli kurulumu için batarya (enerji depolama) gerekli midir?

Standart bir plaza güneş enerjisi sistemi, batarya olmadan şebeke bağlantılı (on-grid) şekilde tasarlanır ve çalışır. Bu tasarımda üretilen enerji anlık tüketimle eşleştirilir, fazla varsa şebekeye verilir, eksik kalırsa şebekeden çekilir. Bu nedenle tipik bir çatı GES uygulamasında batarya şart değildir. Plazalar genellikle gündüz saatlerinde yoğun tüketime sahip olduklarından, güneş enerjisi üretimini anında kullanarak zaten maksimum faydayı sağlarlar. Akşam ve gece saatlerinde ise sistem üretim yapmaz, o zaman da şebekeden enerji alınır.

Ancak batarya, enerjiyi depolayarak gece kullanmak veya şebeke kesintilerinde enerji sağlamak gibi avantajlar sunabilir. Eğer amaç, güneşin ürettiği fazla elektriği depolayıp gece de kullanarak şebekeden çekilen enerjiyi daha da azaltmak ise, batarya entegre hibrit sistemler düşünülebilir. Örneğin, gündüz plazanın ihtiyacından fazla üretim olursa bunu büyük lityum-iyon bataryalarda depolayıp akşam saatlerinde plazaya vermek teknik olarak mümkündür. Bu sayede şebekeden alınan enerji daha da azaltılabilir.

Bununla birlikte, batarya sistemlerinin maliyeti oldukça yüksektir. Yüzlerce kWh depolama yapabilecek bir akü bankasının yatırımı, panel yatırımına yakın ya da daha fazla bir maliyet getirebilir. Ayrıca akülerin ömrü sınırlıdır (genellikle 8-15 yıl civarı) ve periyodik değişim gerektirebilir. Bu nedenle ticari tesislerde, sadece tasarruf için batarya yatırımı yapmak ekonomik olmayabilir. Şu anki elektrik tarifeleriyle, batarya eklemenin geri dönüş süresi uzundur.

Öte yandan, plazanın operasyonel gereklilikleri varsa (örneğin veri merkezi barındırıyor ve kesintisiz güç şart, jeneratör istemiyor gibi) batarya bir tercih olabilir. UPS ve kesintisiz güç ihtiyacını karşılamak üzere güneş sistemiyle entegre aküler kurularak kısa süreli kesintilere karşı önlem alınabilir. Bu durumda kullanılan inverterler de hibrit tipte seçilir ve şebeke gittiğinde adada çalışmaya izin verir.

Sonuç olarak, plaza için güneş paneli kurulumunda batarya zorunlu değildir ve genelde kurulmamakta, şebeke depolama görevi görmektedir. Plazalar, gündüz üretip anında tükettikleri modelle optimum kazancı sağlarlar. Batarya, tamamen özel ihtiyaçlar veya enerji bağımsızlığı hedefi varsa değerlendirilir. Bu da maliyet-fayda analizi yapılarak karar verilmesi gereken, tercihe bağlı bir eklentidir.

Plaza için güneş paneli kurulumu kış aylarında da verimli midir?

Güneş enerjisi sistemlerinin üretimi mevsimsel olarak değişkenlik gösterir. Kış aylarında güneş ışınımı süresi ve şiddeti düştüğü için, yaz aylarına kıyasla üretimde azalma olur. Ancak bu, kışın hiç üretim olmayacağı anlamına gelmez; güneş panelleri kış mevsiminde de güneş çıktığı müddetçe elektrik üretmeye devam ederler. Örneğin, bir panelin yazın günlük ortalama 5-6 kWh ürettiği bir bölgede, kışın bu değer 2-3 kWh düzeyine inebilir. Güneş ışığının geliş açısının düşük olması ve günlerin kısa olması bu farkı yaratır.

Soğuk hava sıcak havaya göre panellerin verimliliğini aslında biraz artırabilir (paneller, düşük sıcaklıkta daha verimli çalışır). Bu yüzden kışın havanın açık ve güneşli olduğu günlerde beklenenden iyi üretimler de gözlemlenebilir. Ancak genel olarak güneşli gün sayısının azalması belirleyici faktördür. Aralık-Ocak gibi aylarda, Türkiye’de toplam radyasyon yaz aylarının yaklaşık yarısı kadardır. Bu nedenle kışın aylık enerji üretimi, yazın aylık üretiminin yarısı civarında kalabilir.

Kışın dikkat edilmesi gereken bir diğer konu yağış ve kar durumudur. Yağmur, panelleri temizleyerek aslında verimliliğe olumlu katkı yapar (tozları giderir). Fakat kar yağdığında panellerin üzeri örtülürse üretim geçici olarak durur veya çok azalır. Yoğun kar yağışı olan bölgelerde paneller eğimli olduğundan genelde kar bir süre sonra kayarak düşer. Eğer kar uzun süre erimeden panel üzerinde kalırsa, temizlemek için önlem alınabilir (dikkatlice yumuşak bir fırçayla itilerek karların temizlenmesi gibi).

Kışın ayrıca güneş panellerinin gölgelenmesi konusu da önem kazanır; güneş daha alçaktan seyrettiği için çevredeki binaların veya ağaçların gölge yapma ihtimali artar. Planlama aşamasında kış güneşi açılarına göre de gölge analizi yapılmış olmalıdır.

Sonuç olarak kış aylarında verim düşer, ancak sistem çalışmaya devam eder. Örneğin bir plaza GES’i yazın ayda 50.000 kWh üretiyorsa kışın bu rakam 20-25.000 kWh’a düşebilir. Bu normaldir ve yıllık üretim hesapları bu mevsimsel dalgalanmalar dikkate alınarak yapılır. Güneş enerjisi sistemleri yıllık bazda değerlendirildiğinde kendini amorti eder; kışın düşük, yazın yüksek üretim birbirini dengeler. Plazalar, kışın da güneş çıktığı her anda kendi enerjilerini üretmeye devam ederek, tüketimlerinin belli bir bölümünü karşılamayı sürdürürler.

Plaza için güneş paneli kurulumu aşamaları nelerdir?

Plaza tipi bir güneş enerjisi projesinin başarısı, sürecin doğru adımlarla yönetilmesine bağlıdır. İşte başlıca kurulum aşamaları:

1. Ön Etüt ve Fizibilite: Bu aşamada plazanın elektrik faturaları, çatı alanı, gölgelenme durumu ve yapısal koşulları analiz edilir. Güneşlenme verilerine dayanarak yıllık üretim potansiyeli hesaplanır ve ekonomik fizibilite raporu hazırlanır. Yatırım maliyeti ve geri dönüş süresi bu safhada öngörülür.
2. Projelendirme: Fizibıl görülmesi halinde sistem tasarımına geçilir. Mühendislik ekipleri uygun panel kapasitesini (kW), inverter sayı ve güçlerini belirler. Tek hat şemaları, panel yerleşim planları çizilir. Statik mühendisleri çatıya gelecek ilave yükü hesaplar. Projeler, dağıtım şirketinin onay kriterlerine göre hazırlanır.
3. İzin ve Başvuru: Hazırlanan proje dosyası ile birlikte ilgili elektrik dağıtım şirketine lisanssız üretim başvurusu yapılır. Gerekli belgeler sunularak çağrı mektubu talep edilir. Dağıtım şirketi teknik inceleme yaparak bağlantı noktası ve kurulu gücü onaylayan Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu düzenler. Bu süreçte belediyeden de yapı izni alınması gerekiyorsa başvurulur.
4. Tedarik ve Lojistik: Onaylar alındıktan sonra kurulumu yapacak EPC firması paneller, inverterler, kablo ve montaj ekipmanlarını sipariş eder. İthal edilecek malzemeler varsa gümrük işlemleri planlanır. Şantiyeye malzeme sevkiyatı organize edilir. Bu aşamada aynı anda çatıda güvenlik hazırlıkları yapılır (yürüme yolları, iskele vs).
5. Kurulum (Montaj): Ekipler çatıya çıkarak taşıyıcı konstrüksiyonları monte eder. Güneş panelleri dizilim planına göre yerleştirilip sabitlenir. Ardından panel kabloları birleştirilerek dizi (string) bağlantıları tamamlanır. İnvertörler uygun yerlere duvara/zemine monte edilip AC ve DC kabloları bağlanır. Topraklama hattı tüm sistem bileşenlerine çekilir. AC pano bağlantıları ve koruma elemanları takılır. Bu aşama dikkat ve uzmanlık gerektirir; bütün bağlantılar standartlara uygun yapılır.
6. Test ve Devreye Alma: Fiziksel montaj bitince sistem kontrol testleri yapılır. Multimetre ve test cihazlarıyla her string’in gerilimi, polaritesi doğru mu bakılır. İnvertörlerin ayarları şebeke standartlarına göre (örneğin frekans, gerilim limitleri) programlanır. Ardından dağıtım şirketine sistemin kurulduğu bildirilir ve geçici kabul talep edilir.
7. Geçici Kabul ve Şebeke Bağlantısı: Dağıtım şirketi uzmanları sahaya gelerek kurulan sistemi inceler. Projeye uygun yapıldığını ve güvenlik tedbirlerini kontrol eder. İki yönlü sayaç takılarak sistemin şebeke ile entegrasyonu sağlanır. Bu kabul tutanağıyla resmi olarak enerji üretimi başlar.
8. İzleme ve İşletme: Sistem devreye girdikten sonra performans izleme aşaması gelir. İnternet tabanlı izleme platformu üzerinden inverter üretimleri takip edilir. Gerekli durumlarda düzeltici bakım yapılır. Artık sistem plazanın işletme süreçlerine entegre şekilde çalışmaya devam eder.

Bu aşamalar sırasıyla ve eksiksiz uygulandığında, plaza için güneş paneli kurulumu sorunsuz bir şekilde tamamlanmış olur. Her bir adımın doğru planlanması, sonraki adımda karşılaşılabilecek sorunları en aza indirir. Özellikle projelendirme ve izin süreçlerine yeterli zaman tanımak, donanım tedarikini önceden planlamak önemlidir. Böylece öngörülen sürede ve bütçede proje başarıyla hayata geçirilir.

Plaza için güneş paneli kurulumu için gerekli çatı alanı ne kadardır?

Plaza çatısına kurulacak güneş panelleri belirli bir yer kapladığından, proje planlarken gerekli çatı alanının tespiti önemli bir adımdır. Kullanılacak panellerin boyutları ve yerleşim düzenine göre ihtiyaç duyulan alan hesaplanır. Genel bir kural olarak, 1 kW kurulu güç için yaklaşık 6-8 metrekare alan gerekir. Bu, panel verimliliğine ve yerleşim sıklığına göre değişebilir. Örneğin yüksek verimli (watt başına alanı düşük) paneller kullanılırsa 1 kW için 5-6 m² bile yeterli olabilir; düşük verimli panellerde 8-10 m² gerekebilir.

Standart 60 veya 72 hücreli paneller (~1,7 m² civarı) 400-450 Watt gücündedir. 1 kW için yaklaşık 3 panel gerekir, bu da kabaca 5 m² panel alanı demektir. Ancak paneller arasında gölgeleme olmaması için belli boşluklar bırakılır. Çatının kenarlarına da güvenlik mesafesi konur. Tüm bunlar eklendiğinde 1 kW başına brüt 7-8 m² alan ayırmak sağlıklı olur. Örneğin 100 kW bir sistem kurmak isteyen plaza için 100 * 7 = 700 m² civarı net gölge almayan çatı alanı olması beklenir.

Tabii çatının şekli de bu hesapta rol oynar. Düz ve engelsiz bir çatı her köşesiyle kullanılabilirken, eğimli çatılarda yalnız güney yönlü yüzeyler kullanılır. Çatıdaki su depoları, klima üniteleri gibi yapılar kullanılabilir alanı azaltır. Bu nedenle gerçek gereken alanı belirlemek için çatının krokisi üzerinde panel yerleşim çizimi yapılır. Bu yerleşimde panel satırları arası mesafeler, kenar boşlukları hesaplanarak sığdırılabilecek panel sayısı bulunur.

Bir pratik örnek: Plazanızın çatısı 50m x 40m boyutlarında ve yaklaşık 2.000 m² kullanılabilir alana sahip olsun. Ortalama 1 kW/7 m² hesabıyla bu çatıya teorik olarak ~285 kW gücünde panel yerleştirilebilir. Ancak eğer çatıda engeller varsa veya kenar boşlukları düşülecekse belki 200-250 kW fiilen sığacaktır. Dolayısıyla her proje için bu hesap özel yapılmalıdır.

Ayrıca çatı dışında cephe ve otopark gibi alanlar da kullanılacaksa, buralar da alan hesabına dahil edilir. Cephe panelleri, dikey yüzey olduğu için alan hesaplaması farklı yapılır (m² başına düşen güç daha az olur).

Sonuç olarak, gereken çatı alanı formülü basitçe kurulu güç hedefiyle orantılıdır: Yaklaşık her 1 kW için 7 m² diyebiliriz. Bu değeri kullanarak plazanızın ne kadarlık bir sistemi kaldırabileceğini yaklaşık olarak hesaplayabilirsiniz. Daha kesin sonuç için mühendislik projelendirme aşamasında panellerin tek tek çizilmesi ve alan optimizasyonu yapılması gerekir.

Plaza için güneş paneli kurulumu yapılan sistemin ömrü ve garanti süresi ne kadardır?

Güneş paneli sistemleri, uzun ömürleriyle bilinen yatırımlardır. Panellerin ömrü genellikle 25-30 yıl olarak kabul edilir. Hatta bu sürenin sonunda bile paneller tamamen çalışmaz hale gelmez; sadece ilk günkü performanslarına göre bir miktar düşüş yaşamış olurlar. Tipik olarak kaliteli bir panel, 25 yılın sonunda başlangıç gücünün %80-85’i seviyesinde enerji üretmeye devam eder. Bu, üreticilerin verdiği performans garantisi ile de sabittir. Birçok panel üreticisi, 25. yıl sonunda en az %80 verim garantisi sunmaktadır.

Panel üreticileri ayrıca ürün garantisi de verirler. Bu, panelde imalat hatasından kaynaklı arızalara karşı verilen garantidir ve genelde 10-15 yıl civarındadır. Örneğin pek çok marka, 12 yıl ürün garantisi ve 25 yıl performans garantisi sağlar. Entegre Solar tarafından belirtilen rakamlara göre kaliteli paneller 30 yıl performans ömrü ve 15 yıl üretici garantisine sahiptir. Bu değerler, panelin dayanıklılığını göstermektedir.

İnvertör ve diğer elektronik ekipmanların ömrü ise panelden biraz daha kısadır. İnvertörler genellikle 10-15 yıl sorunsuz çalışacak şekilde tasarlanır ve üretici garantileri 5-10 yıl arasında değişir (bazı markalar ekstra ücretle 15-20 yıla uzatılmış garanti sunar). İnvertörler için 10 yıl sonra bakım yapmak veya bazı parçalarını yenilemek (örn. kondansatörler) gerekebilir. Hatta bazı büyük ölçekli projelerde 15 yıl civarında invertör yenilemesi planlanır.

Taşıyıcı konstrüksiyon, kablo kanalları, bağlantı elemanları gibi pasif bileşenler de uygun malzeme seçilmişse (galvanizli çelik, alüminyum, UV dayanımlı kablo vs.) en az panel ömrü kadar dayanır. Özellikle konstrüksiyon için 20+ yıl paslanmazlık garantileri mümkündür.

Ömrü etkileyen faktörler arasında çevresel koşullar yer alır: Aşırı sıcak iklimlerde panel yaşlanması bir miktar hızlanabilir, çok karlı/buzlu bölgelerde fiziksel yükler artabilir. Fakat genel olarak günümüz güneş panelleri zorlu iklim testlerinden geçerek piyasaya sürülürler. Bu sayede ömürleri boyunca ciddi bir sorun yaşanmaz.

Garanti konusuna tekrar vurgu yapmak gerekirse: Paneller için 25 yıl performans garantisi (çok düşük bir degradasyon ile), inverterler için ortalama 5-10 yıl fabrika garantisi alınır. EPC firmaları da kendi işçilik ve kurulumlarına genelde 2 yıl garanti verirler. Bu süre zarfında çıkabilecek bağlantı sorunları ücretsiz giderilir.

Sonuç olarak, plaza çatısına kurulan bir güneş paneli sistemi en az 25 yıl hizmet edecek şekilde planlanır ve beklenir. 25-30 yıllık ömrü boyunca belirli bileşenlerin (özellikle invertörlerin) yenilenmesi gerekebileceği öngörülse de, panellerin kendisi uzun soluklu bir yatırım demektir. Doğru bakım ve izleme ile bu sistemler, ömürleri boyunca istikrarlı biçimde enerji üretmeye devam eder.

Kaynakça

• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) – Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (Resmî Gazete, 12 Mayıs 2019). Yönetmelikte lisanssız güneş enerjisi kurulumlarının usul ve esasları, kapasite sınırları ve mahsuplaşma hükümleri detaylı olarak tanımlanmıştır.
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (Enerji İşleri Genel Müdürlüğü) – Lisanssız Elektrik Üretimi Bilgilendirme Sayfası. Lisanssız üretim modelinin amacı, genel esasları ve başvuru gereklilikleri hakkında resmî açıklamalar içerir. Özellikle öz tüketim modeli ve ihtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesi konularına değinilir.
• TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) – Çatı ve Cephe Uygulamalı GES Tip Projesi ve Ekleri. Çatı üzeri GES projeleri için teknik kriterlerin ve standartların belirtildiği kılavuz doküman. Kurulumda kullanılacak ekipmanların sağlaması gereken IEC/EN standartları ve proje hazırlama esaslarını kapsar.
• Yeşil Haber – “Çatı üstü güneş enerjisi kurulum rehberi” (25 Mayıs 2023). Fabrika çatısı örneği üzerinden çatı GES projelerinin tüm yönlerine değinen bir makale. EPC firması seçimi, panel seçimi, kurulum maliyeti, yeşil krediler, amortisman süresi gibi konularda sektör içi güncel bilgiler sunar.
• 2B Global Enerji (Güneş Sepeti) – “Güneş Paneli Kurulumu: Maliyetler ve Gerekli Şartlar” (Blog yazısı, Temmuz 2024). Güneş paneli kurulumunun nasıl yapıldığı, maliyet hesapları, şematik bağlantılar ve SSS bölümü ile genel bir rehber niteliğindedir. Özellikle süre, izinler ve bakım konularında sıkça sorulan sorulara net cevaplar verir.
• Voltimo Enerji – “Plazalar için Güneş Paneli” (Blog yazısı, Kasım 2024). Plazalarda güneş enerjisi kullanımının faydalarını ve uygulama çözümlerini ele alır. Büyük ticari binalar özelinde avantajlar (maliyet tasarrufu, marka imajı), çatı ve cephe uygulama yöntemleri, yeşil bina sertifikasyonu etkileri gibi başlıklarda ayrıntılı bilgiler sunmaktadır.
• Entegre Solar – Endüstriyel Tesisler için GES – Sıkça Sorulan Sorular. Yenilenebilir enerji firması Entegre Solar’ın web sitesindeki SSS bölümü; güneş enerjisi sistemlerinin avantajları, 1 kW panelin üretebileceği elektrik, panel tipleri karşılaştırması gibi teknik sorulara yanıtlar içerir.
• My Enerji Solar – “Çatıya Güneş Paneli Kurmak için Gerekli Belgeler” (Güncellenmiş: Ağustos 2020). Lisanssız GES başvuru sürecine dair adım adım açıklamaların yer aldığı bilgilendirici makale. Hangi kurumlara nasıl başvurulacağı ve istenen belgelerin listesi detaylı şekilde sunulmaktadır.
• GÜNDER / Enerji Gazetesi – “Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği Bilgilendirmesi” (2019). Güneş Enerjisi Sanayicileri Derneği GÜNDER tarafından yapılan, 2019’da yürürlüğe giren yeni lisanssız yönetmeliğin getirdiği değişiklikleri anlatan açıklama. Mahsuplaşma sistemi, 5 MW sınırının kaldırılması ve OSB’lerdeki durum gibi konulara ışık tutar.
• SOLARIAN Mühendislik – “Güneş Panellerinin Kurulum Yönü ve Açısı Nasıl Olmalıdır?” (Teknik makale). Güneş paneli montajında coğrafi yön ve eğim açısının üretime etkisini açıklayan bir kaynak. Panellerin en iyi performans için güney yönlü konumlandırılması ve enleme göre açı ayarlanması konularında mühendislik perspektifi sunar.