Fabrika İçin Güneş Paneli Kurulumu

Fabrika için güneş paneli kurulumu nedir?

Fabrika için güneş paneli kurulumu, endüstriyel tesislerin kendi elektrik enerjilerini üretmek amacıyla çatı veya arazi alanlarına güneş panelleri (fotovoltaik modüller) yerleştirmesi işlemidir. Bu sistem, güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren fotovoltaik (PV) panellerden ve bu enerjiyi kullanılabilir forma getiren invertörlerden oluşur. Fabrikalar genellikle yüksek elektrik tüketimine sahiptir ve geniş çatı alanlarına sahip olduklarından, güneş enerjisi sistemi kurarak ihtiyaç duydukları elektriği kısmen veya tamamen yerinde üretebilirler. Böylece şebekeden alınan elektrik miktarı azalır ve işletme giderlerinde tasarruf sağlanır. Güneş paneli kurulumu sayesinde fabrikalar, öz tüketim modeli ile kendi enerjilerini yenilenebilir bir kaynaktan temin eder. Bu yöntem, şebekeye yakın tüketim noktasında üretim yapılmasıyla iletim kayıplarını da azaltmayı amaçlayan lisanssız elektrik üretim modelinin bir parçasıdır. Sonuç olarak, fabrika çatısına veya arazisine güneş panelleri yerleştirilerek yapılan bu kurulum, fabrikanın karbon ayak izini düşüren ve uzun vadede maliyet avantajı sağlayan sürdürülebilir bir enerji çözümüdür.

Fabrika için güneş paneli kurulumu nasıl yapılır?

Bir fabrikanın çatısına güneş paneli kurulumu, dikkatli planlama ve mühendislik çalışması ile adım adım gerçekleştirilir. İlk olarak fabrikanın yıllık elektrik tüketimi analiz edilerek kurulacak güneş enerjisi sisteminin kapasitesi belirlenir. Ardından çatı alanının uygunluğu değerlendirilir: Çatının sağlamlığı, taşıma kapasitesi ve güneşlenme durumu mühendislerce incelenir. Kurulum için proje tasarımının yapılması ve gerekli izinlerin alınması gereklidir. Onay süreçleri tamamlandıktan sonra, profesyonel bir ekip tarafından malzemelerin montajına geçilir.

Kurulum sürecinin temel adımları şunlardır:

• Montaj Altyapısının Hazırlanması: Öncelikle panellerin yerleşeceği alan düzenlenir, gerekirse çatı güçlendirmeleri ve konstrüksiyon kurulur.

• Ekipman Kurulumu: Güneş panelleri uygun açılarla monte edilir, bunları birbirine ve invertöre bağlayan kablolama yapılır. İnvertör cihazı, panellerin ürettiği doğru akımı (DC) şebekeye uygun alternatif akıma (AC) dönüştürmek üzere kurulur.

• Devreye Alma ve Test: Tüm bağlantılar yapıldıktan sonra sistem kontrol edilerek test edilir. Üretilen elektriğin fabrikanın elektrik panosuna entegrasyonu sağlanır ve şebekeye bağlantı için çift yönlü sayaç ayarlanır. Son olarak elektrik dağıtım şirketi tarafından gerekli kontroller (örneğin TEDAŞ kabulü) yapılarak sistem resmen devreye alınır.

Bu aşamaların her biri uzmanlık gerektirir. Fabrika ortamında güneş paneli kurulumu, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamında gerçekleştirildiği için mühendislik hizmeti alarak ilerlemek ve yetkili EPC (mühendislik-procurement-inşaat) firmalarıyla çalışmak en güvenli yöntemdir. Böylece kurulum, standartlara uygun ve güvenli bir şekilde tamamlanmış olur.

Fabrika için güneş paneli kurulumu öncesi ilk adımlar nelerdir?

Fabrikada güneş enerjisi sistemi kurulumuna başlamadan önce atılması gereken ilk adım kapsamlı bir fizibilite çalışması yapmaktır. Bu çalışma kapsamında:

1. Enerji İhtiyacının Analizi: Fabrikanızın günlük, aylık ve yıllık elektrik tüketimi detaylı olarak incelenir. Bu analiz, kaç kW gücünde bir güneş paneli sistemine ihtiyaç duyulduğunu belirlemek için yapılır. Örneğin yüksek tüketimli bir fabrika, daha geniş kapasiteli bir sisteme ihtiyaç duyacaktır.

2. Çatı ve Alan İncelemesi: Mevcut çatı yapısının güneş panellerini taşıyıp taşıyamayacağı mühendisler tarafından kontrol edilir. Çatının yüzey alanı, yönü (tercihen güneye bakması) ve eğimi gibi faktörler değerlendirilir. Gölge yapan unsurlar (yakın binalar, bacalar, ağaçlar) tespit edilir. Gerekirse zemin veya otopark üstü kurulum gibi alternatif alanlar da değerlendirmeye alınır.

3. Ön Proje ve Maliyet Etüdü: İhtiyaç analizi ve alan incelemesi ışığında ön proje hazırlanır. Bu aşamada kaç adet panel kullanılacağı, invertör kapasitesi ve diğer ekipman belirlenerek yaklaşık kurulum maliyeti hesaplanır. Yatırımın geri dönüş süresi (amortisman süresi) ön tahmin olarak ortaya konur.

4. İzinler ve Mevzuat Kontrolü: Kurulumun yasal çerçevesi incelenir. Fabrikanın bulunduğu yerde lisanssız GES kurulumu için geçerli yönetmelik şartları (örneğin kapasite sınırı veya trafo merkezi uygunluğu) gözden geçirilir. Gerekli başvuru belgeleri hazırlanmaya başlanır.

Bu ilk adımlar sonucunda elde edilen verilerle, kurulacak sistemin büyüklüğü ve fizibilitesi netleşir. Fabrika çatısının güneş enerjisi potansiyeli ortaya konduktan sonra, yatırımın teknik ve ekonomik açıdan mantıklı olup olmadığı değerlendirilir. Eğer sonuç olumluysa, bir sonraki aşamada resmi izin süreçlerine ve detaylı mühendislik tasarımına geçilir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu süreci nasıldır?

Fabrika için güneş paneli kurulumu, planlamadan devreye almaya kadar belirli bir süreç takip eder ve bu süreç genellikle aşağıdaki aşamalardan oluşur:

• Projelendirme ve Başvuru: Fizibilite aşamasının ardından detaylı proje çizimleri ve elektrik tek hat şemaları hazırlanır. Lisanssız üretim tesisi kurmak için ilgili dağıtım şirketine veya organize sanayi bölgesi yönetimine başvuru yapılır. Başvuru dosyasında mühendislik çizimleri, kapasite bilgileri ve gerekli teknik belgeler bulunur. Dağıtım şirketi başvuruyu inceleyerek uygun görürse bir çağrı mektubu (bağlantı izni) verir.

• Onaylar ve Sözleşmeler: Bağlantı izninin ardından proje, dağıtım şirketi ve gerekirse TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) tarafından onaylanır. Belediye veya ilgili kurumlardan inşaat izni, statik onay gibi gerekli izinler alınır. Yatırımcı ile EPC firması arasında sözleşme imzalanır ve EPC firması adına işlem yapmak için noter vekaleti çıkarılır (süreci hızlandırmak amacıyla).

• Tedarik ve Kurulum: Onayların tamamlanmasıyla ekipmanların tedarikine ve şantiyenin kurulmasına başlanır. Güneş panelleri, invertörler, montaj yapı elemanları, kablolar ve güvenlik ekipmanları sahaya getirilir. Uzman teknisyenler tarafından konstrüksiyon montajı yapılır ve paneller güvenli bir şekilde yerleştirilir. Ardından DC kablo bağlantıları ve invertör kurulumu gerçekleştirilir. Bu aşamada iş güvenliği kurallarına riayet edilir ve elektrik bağlantıları yetkili elektrik mühendisleri gözetiminde yapılır.

• Test, Geçici Kabul ve Devreye Alım: Fiziksel kurulum tamamlandıktan sonra sistemin testleri gerçekleştirilir. Panellerin beklenen düzeyde enerji üretip üretmediği, invertörün düzgün çalışması ve koruma sistemlerinin (kaçak akım rölesi, topraklama vb.) doğru işlediği kontrol edilir. Daha sonra dağıtım şirketi ekipleri sistemi inceleyerek geçici kabul işlemlerini yapar. Çift yönlü sayaç takılarak şebekeyle enerji alışverişi başlatılır. Tüm kontroller başarılıysa güneş enerjisi santrali resmen devreye alınmış olur.

Kurulum süreci boyunca, proje yönetimi ve koordinasyon oldukça önemlidir. Elektrik kesintisi olmaması için devreye alma işlemleri fabrika üretim takvimine göre planlanır. Ayrıca, kurulum esnasında fabrikanın işleyişine en az etki edecek şekilde adımlar atılır. Uzman bir EPC firma ile çalışmak, proje takviminin 4-6 ay gibi bir süre içinde sorunsuz tamamlanmasını sağlar. Süreç sonunda fabrika, kendi elektriğini üreten bir güneş enerjisi sistemine sahip olacaktır.

Fabrika için güneş paneli kurulumu yaparken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Güneş panellerinin bir fabrika çatısına kurulumu esnasında ve sonrasında dikkat edilmesi gereken birçok önemli husus vardır:

• Mühendislik Analizleri: Kuruluma başlamadan önce çatının statik dayanımı ve taşıyabileceği ek yük mutlaka hesaplanmalıdır. Güneş panelleri ve taşıyıcı konstrüksiyon, çatının taşıma kapasitesini aşmamalıdır. Ayrıca çatının su yalıtımı korunmalı, montaj sırasında çatıya zarar verilmemelidir.

• Doğru Ekipman ve Yerleşim: Kullanılacak güneş panellerinin ve invertörün kalite belgesi olmasına, uluslararası sertifikalara (IEC, TSE vb.) uygun olmasına dikkat edilmelidir. Paneller çatıda gölgelenmeyecek şekilde doğru açıda konumlandırılmalıdır. Dizilim yapılırken paneller arasında bakım için yürüme yolları bırakılmalıdır. İnvertör ve diğer elektronik ekipman, iyi havalandırılan ve kolay erişilebilir bir yere kurulmalıdır.

• Elektriksel Bağlantılar ve Güvenlik: Tüm kablolama işlerinde doğru kesit ve yalıtıma sahip solar kablolar kullanılmalıdır. DC kablo güzergâhlarında kısa devre ve yangın riskine karşı uygun sigortalar ve parafudr gibi koruma elemanları yerleştirilmelidir. AC tarafa bağlantılar uzman elektrikçilerce yapılmalı, invertörlerin şebekeye senkronizasyon ayarları doğru şekilde yapılmalıdır. Topraklama son derece önemlidir; panellerin ve çatı konstrüksiyonunun topraklaması yönetmeliklere uygun yapılmalıdır. Bu, yıldırım düşmesi veya elektrik kaçağı durumlarında can ve mal güvenliği için kritiktir.

• Yasal ve Teknik Standartlar: Kurulum, ilgili elektrik tesisat yönetmeliklerine ve standartlarına uygun olmalıdır. Projede belirtilen malzeme ve yöntemlere harfiyen uyulmalı, değişiklik gerekiyorsa proje müellifinin onayı alınmalıdır. Ayrıca, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın lisanssız GES yönetmeliğindeki sınır ve kurallara uygun hareket edilmelidir. Örneğin, kurulu güç sınırları ve sayaç bağlantı şekli gibi kurallar takip edilmelidir.

Bu noktalara dikkat edilmesi, sistemin uzun ömürlü ve verimli çalışmasını sağlar. Aksi takdirde hatalı bir kurulum ileride enerji üretim kayıplarına, bakım masraflarının artmasına veya güvenlik risklerine yol açabilir. Bu nedenle, deneyimli mühendisler denetiminde ve yetkin kurulum ekiplerince çalışmak son derece önemlidir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için gerekli fiziksel şartlar nelerdir?

Güneş enerjisi sisteminin verimli kurulabilmesi için fabrikanın sahip olması gereken bazı fiziksel koşullar vardır:

• Yeterli Güneş Işığı ve Uygun Konum: Öncelikle fabrika binasının konumu yıl boyunca yeterli güneş ışığı alabilmelidir. Çatı, mümkünse güney yönüne bakmalı veya büyük bölümü gün içinde gölge almamalıdır. Etrafında yüksek binalar, ağaçlar veya bacalar nedeniyle uzun süreli gölgelenme olmaması gerekir. Güneş panelleri, güneş ışınlarını maksimum alabilecek bir açıyla yerleştirileceği için çatının eğimi de önem taşır (genellikle 15°-30° arası eğimler uygundur).

• Uygun Çatı Yapısı: Fabrika çatısının yapısı, güneş paneli ve taşıyıcı sistemlerin ek yükünü taşıyabilecek sağlamlıkta olmalıdır. Çatı konstrüksiyonu ve kaplama malzemesi, panel montajına elverişli olmalıdır. Örneğin, çelik konstrüksiyonlu ve sandviç panel kaplı çatıların çoğu GES kurulumuna uygundur. Düz betonarme çatılarda da konstrüksiyon ile uygun açılı montaj yapılabilir. Ancak çok eski veya statik olarak zayıf çatılarda güçlendirme gerekebilir. Fiziksel olarak çatıda yeterli alan bulunması şarttır (detaylar bir sonraki soruda ele alınacaktır). Ayrıca çatıda panellerin sabitleneceği yüzeyin düzgünlüğü ve su yalıtımının durumu incelenmelidir. Gerekirse montaj öncesi çatı yüzeyinde onarım ve yalıtım iyileştirmeleri yapılmalıdır.

• İklim ve Çevresel Koşullar: Kurulum yapılacak bölgenin rüzgâr yükü ve kar yükü gibi iklim koşulları da göz önünde bulundurulur. Çatının bu doğal yüklere karşı dayanımı proje mühendisi tarafından hesaplanır. Panellerin montaj açıları ve sabitleme yöntemleri, sert rüzgârlara dayanacak şekilde tasarlanır. Ayrıca, çevredeki ortam koşulları (ör. kimyasal dumanlar, aşındırıcı gazlar) panellere zarar verebilecek nitelikteyse, uygun panel türü seçilmeli ve ekipmanların koruması sağlanmalıdır.

Bu fiziksel şartlar sağlandığında, fabrika çatısı güneş paneli kurulumuna elverişli hale gelir. Eğer bazı şartlar tam olarak sağlanamıyorsa (örneğin yetersiz alan veya gölge sorunu), alternatif çözümler değerlendirilir. Bunlar arasında tesisin arazisine güneş paneli kurulması veya solar carport (otopark üstü panel sistemleri) gibi seçenekler bulunur. Her durumda, kurulacak sistemin güvenli ve verimli çalışması için mevcut fiziksel koşulların uzman ekiplerce değerlendirilmesi şarttır.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için gereken izinler ve belgeler nelerdir?

Türkiye’de fabrikaların kendi elektrik ihtiyacı için güneş enerjisi sistemi kurabilmesi, Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamında belirli izin ve belgelere tabidir. Kurulum öncesinde ve sonrasında alınması gereken başlıca izinler ve hazırlanacak belgeler şunlardır:

• Dağıtım Şirketi Başvuru ve Çağrı Mektubu: İlk olarak, tesisin bulunduğu bölgedeki elektrik dağıtım şirketine (veya Organize Sanayi Bölgesi dağıtım birimine) lisanssız GES kurulum başvurusu yapılır. Başvuru dosyasında proje çizimleri, tek hat şeması, invertör ve panel bilgileri, yükseklik krokisi gibi teknik belgeler bulunur. Dağıtım şirketi projeyi inceleyip uygun bulursa, projeye onay verir ve bir bağlantı görüşü/çağrı mektubu düzenler. Bu mektup, sistemin belirli şartlarda şebekeye bağlanabileceğini teyit eder.

• Belediye ve İmar İzni: Çatı üzerinde yapılacak montajlar için bazı durumlarda belediyeden yapı izni veya tadilat ruhsatı gerekebilir. Bu, özellikle çatıya ek yük getiren sistemler veya binanın mimarisini etkileyen durumlar için istenir. Statik proje onayı gerekebilir; bu durumda inşaat mühendisi tarafından hazırlanan statik hesap raporu sunulur.

• TEDAŞ Proje Onayı ve Kabulü: Dağıtım şirketinin onayı sonrası proje, TEİAŞ/TEDAŞ gibi yetkili kuruma da sunulur. Özellikle yüksek güçlü sistemlerde TEDAŞ Genel Müdürlüğü projeyi kontrol eder. Kurulum tamamlandığında ise TEDAŞ ekipleri gelip sistemi yerinde inceleyerek geçici kabul işlemlerini yapar. Bu kabul raporu, santralin teknik mevzuata uygun kurulduğunu ve çalışabileceğini belgeleyen kritik bir belgedir.

• Lisanssız Üretim Bağlantı Anlaşması: Dağıtım şirketiyle, kurulan güneş enerjisi santralinin şebekeye bağlanmasına dair bir bağlantı anlaşması imzalanır. Bu anlaşma, çift yönlü enerji akışının şartlarını belirler. Ardından görevli tedarik şirketiyle bir alış-veriş anlaşması yapılır ki bu anlaşma, fazla enerjinin satışı ve mahsuplaşma esaslarını kapsar.

• Elektrik Üretim (Lisanssız) Belgesi: Kurulum sonrasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) adına, lisanssız üretim yaptığınıza dair bir kayıt tutulur. Bu resmi lisanssız üretici kaydı, fabrikanın kendi elektriğini üretmeye başladığını ve ilgili mevzuata göre faaliyet gösterdiğini gösterir. Bazı durumlarda GEPA kaydı (Güneş Enerjisi Proje Onayı) gibi işlemler de söz konusu olabilir.

Kurulum sürecindeki bürokratik işlemler EPC firmasının deneyimi sayesinde genellikle eşzamanlı olarak yürütülür. Örneğin, proje onayları beklenirken ekipman temini yapılabilir. Tüm izinler ve belgeler eksiksiz olarak tamamlandığında, sistem devreye girer girmez artık fabrika kendi elektriğini üretebilir hale gelecektir. Bu izin ve belge süreçleri, yönetmeliklere uygun hareket edilmesi halinde sorunsuz ilerler ancak herhangi bir eksiklik durumunda projenin devreye alınması gecikebilir. Bu nedenle uzman danışmanlık almak önemlidir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için gereken izinler ve belgeler nelerdir?

Fabrika için güneş paneli kurulumu için yasal süreç nasıldır?

Fabrikalarda güneş enerjisi kurulumunun yasal çerçevesi, Türkiye’de Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Bu yönetmelik, işletmelerin kendi tüketimlerini karşılamak amacıyla belirli şartlar altında lisans almadan elektrik üretmelerine olanak tanır. Yasal süreci kısaca şöyle özetleyebiliriz:

• Kapsam ve Kapasite Sınırları: Lisanssız üretim kapsamında bir fabrika, bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücüne (trafo kapasitesine) kadar veya yeni düzenlemelere göre sanayi tesisleri için bunun iki katına kadar güneş enerjisi sistemi kurabilir. Örneğin bir fabrikanın sözleşme gücü 1 MW ise, 2 MW’a kadar (AC güç olarak) güneş santrali kurma hakkı olabilir. Bu hakkı kullanabilmek için ilgili dağıtım şirketine başvuruda sözleşme gücünü yükseltmek gerekebilir. Yönetmelik 5.1.h bendi ile sanayi abonelerine, tüketim tesisi ile aynı dağıtım bölgesi dışında dahi üretim tesisi kurma imkânı tanınmıştır.

• Başvuru ve Onay Süreci: Yasal süreç, fabrikanın dağıtım şirketine yaptığı başvuru ile başlar. Başvuruda sunulan proje, dağıtım şirketi tarafından teknik kriterlere göre değerlendirilir. Bu değerlendirmede bölgedeki trafoların kapasitesi ve şebeke bağlantı koşulları göz önüne alınır. Uygun görülürse çağrı mektubu verilir ve başvuru sahibi, belirli bir süre içinde tesisini kurmak üzere onay alır. Ardından, proje onayı aşamasında, hazırlanmış teknik projelerin TEDAŞ veya ilgili kurum tarafından mevzuata uygun bulunması gerekir. Bu kurumlar projeye onay verince, sistemin kurulumu ve testleri gerçekleştirilir.

• Şebeke Bağlantısı ve Kabul: Kurulum bittiğinde, yasal süreçte son adım sistemin resmî kabulüdür. Dağıtım şirketi veya TEDAŞ ekipleri, kurulan santrali yerinde inceleyerek yönetmelikte öngörülen koruma ayarlarının (anahtarlama korumaları, röle ayarları vb.) doğru yapıldığını, kullanıcının tesisini güvenli işletme prosedürlerine uygun bağladığını kontrol eder. Bu geçici kabul işlemi sonrası, fabrika ile dağıtım şirketi arasında enerji mahsuplaşma dönemi başlar. Fabrika, aylık bazda kendi tüketimi ile üretimini netleştirerek faturasını yeni düzende öder.

• Yönetmelik Yükümlülükleri: Lisanssız üretici olan fabrika, yönetmelikteki yükümlülüklere de uymalıdır. Örneğin, ürettiği elektriğin kendi tüketimini aşan kısmının yıllık toplamda kendi tüketimini geçemeyeceği kuralı bulunur. Eğer yıllık bazda üretim tüketimden fazla olursa, fazlalık kısmı devlet tarafından (YEKDEM mekanizması üzerinden) ücretsiz olarak sisteme katkı sayılır. Ayrıca, lisanssız üretimde elde edilen aylık fazla enerji için devlet alım garantisi veya belirli bir tarife uygulanır (2023 itibarıyla, dağıtım şirketi fazla enerjiyi on yıl süreyle tüketicinin tarife bedelinden satın alabilmektedir). Bu da önemli bir teşvik mekanizmasıdır.

Bu yasal süreçte EPDK, TEDAŞ ve dağıtım şirketleri koordinasyon içinde çalışır. Fabrika sahibi, çoğunlukla EPC firması aracılığıyla bu süreci yönetir ve gerekli yerlere başvuruları yapar. Tüm süreç sonunda, fabrika lisanssız üretim yapma hak ve sorumluluklarını yerine getirerek temiz enerji üretimine yasal olarak başlamış olur.

Fabrika için güneş paneli kurulumu ne kadar sürer?

Fabrika çatısına güneş paneli kurulumu için gereken süre, projenin büyüklüğüne, resmi onay süreçlerine ve hava koşullarına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, orta ölçekli bir fabrika için çatı GES (güneş enerjisi santrali) projesi 3 ila 6 ay arasında tamamlanabilmektedir. Bu sürenin içinde izin ve proje onay süreçleri de yer almaktadır.

Kurulum süresini etkileyen aşamaları kısaca özetlersek:

• Proje Onay Süreci (1-3 ay): Başvurunun dağıtım şirketine yapılmasından itibaren çağrı mektubu alınması, proje dosyasının hazırlanması ve TEDAŞ/dağıtım onayı süreçleri genellikle birkaç ay sürebilir. Özellikle başvuru yapan çok sayıda proje varsa ya da dağıtım şirketinin değerlendirme süresi uzun ise bu aşama uzayabilir. Örneğin, 100 kW’lık bir çatı GES projesinde tüm evrak işlemleri ve onaylar yaklaşık 4-6 ay sürebilmektedir. Ancak burada fiili kurulum süresinin yanı sıra bekleme süreleri de dahildir.

• Ekipman Temini (0,5-1 ay): Projenin onaylanması ile birlikte paneller, invertörler ve diğer ekipmanların siparişi verilir. Yerli piyasada ekipman varsa tedarik birkaç hafta içinde tamamlanabilir. Eğer özel bir teknoloji veya yurt dışından temin gerekiyorsa bu süre uzayabilir. Gümrük işlemleri gibi etkenler de bu aşamayı etkileyebilir.

• Fiziksel Kurulum (2-6 hafta): Montaj ekibi çatıda çalışmaya başladığında, kurulum hızı projenin büyüklüğüne ve hava durumuna göre değişir. Küçük ölçekli (örneğin 50-100 kW) sistemler birkaç hafta içinde kurulabilirken, daha büyük (örneğin 1 MW ve üstü) sistemler için montaj süresi 1-2 ayı bulabilir. Günde monte edilebilecek panel sayısı, çatı alanının durumuna ve ekibin büyüklüğüne bağlıdır. Kötü hava koşulları (yağmur, aşırı rüzgâr) montaj takvimini uzatabilir.

• Test ve Kabul (1-2 hafta): Kurulum tamamlandıktan sonra sistemin testleri ve geçici kabul işlemleri yapılır. Bu aşama genelde kısa sürer; dağıtım şirketi ile randevulaşılarak bir-iki gün içinde kabul yapılabilir. Ancak yoğunluğa bağlı olarak kabul için randevu almak birkaç hafta alabilir. Testlerde bir eksiklik çıkmazsa onay hemen verilir, aksi halde düzeltmeler yapılıp yeniden kontrol gerekebilir.

Özetle, lisanssız bir çatı GES projesi için resmi işlemler ile montaj dâhil toplam süre çoğunlukla 4-6 ay civarında planlanmalıdır. Tecrübeli EPC firmaları bu süreci optimize ederek daha kısa zamanda (örneğin 3-4 ayda) projeyi bitirebilir. Fabrika gibi kesintisiz üretim yapan yerlerde, kurulumun fabrika üretimine engel olmaması için iş planı dikkatlice yapılır ve mümkünse bakım duruşları sırasında kritik bağlantılar gerçekleştirilir. Bu şekilde, proje tamamlanma süresi içinde fabrikanın operasyonları minimum kesintiyle sürdürülür.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için uyulması gereken standartlar nelerdir?

Güneş enerjisi sistemlerinin kurulumu, hem ulusal mevzuata hem de uluslararası standartlara uygun şekilde gerçekleştirilmelidir. Fabrika çatısına yapılan bir güneş paneli kurulumunda uyulması gereken başlıca standartlar ve teknik kriterler şunlardır:

• Elektrik Tesisatı Standartları: Türkiye’de yürürlükte olan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ve Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği gibi düzenlemeler, güneş enerjisi sistemlerinin elektriksel kurulumunda da geçerlidir. AC ve DC kablolama, koruma elemanları seçimi, topraklama direnci gibi konularda bu yönetmeliklere uyulmalıdır. Örneğin, DC tarafı için doğru akım kesici switch’lerin ve sigortaların kullanılması, AC taraf için uygun kesici ve kaçak akım koruma düzenlerinin bulunması zorunludur. Topraklama tesisatı, yıldırımdan korunma (paratoner veya eşpotansiyel baralar) ulusal standartlara uygun yapılır.

• IEC/EN Standartları: Kullanılan güneş panelleri ve invertörler başta olmak üzere tüm ekipmanların uluslararası standartlara uygunluk belgeleri (IEC sertifikaları) olmalıdır. Örneğin paneller için IEC 61215 (performans ve dayanıklılık standardı) ve IEC 61730 (güvenlik standardı) önemlidir. İnvertörler için IEC 62109 veya EN 50524 gibi güvenlik ve verimlilik standartları aranır. Montaj malzemeleri (konstrüksiyon sistemleri) için de yapısal yük standartları (ör. Eurocode) dikkate alınır. TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından yayınlanan ilgili standartlara da uyum sağlanmalıdır, örneğin alçak gerilim yönetmelikleri.

• İş Sağlığı ve Güvenliği: Kurulum aşamasında işçi sağlığı ve güvenliğine dair yönetmeliklere uyulması bir standart gereğidir. Özellikle çatıda çalışma sırasında emniyet halatları, paraşüt tipi emniyet kemerleri kullanılması, uygun iskele ve platformların kurulması gerekir. Elektriksel çalışmalar, yetkili elektrikçiler tarafından yapılmalı ve çalışırken ekipmanların enerjisi kesilmiş olmalıdır. Bu hususlar doğrudan teknik bir standart numarasıyla belirtilmese de, İş Güvenliği Kanunu çerçevesinde zorunludur.

• Kalite ve Performans Standartları: Kurulum bitiminde sistem performans testleri yapılırken, invertörlerin şebeke uyum ayarları (ülke şebeke koduna uygun frekans ve gerilim aralıkları) kontrol edilir. Türkiye’de dağıtım şebekesine bağlı PV sistemlerinin uyması gereken teknik kriterler dağıtım kodeksinde tanımlıdır. Örneğin, şebeke elektriği kesildiğinde invertörlerin otomatik olarak kapanması (anti-adalandırma özelliği) bir zorunluluktur. Bu gibi detaylar üretici talimatları ve ulusal şebeke standartları çerçevesinde denetlenir.

Ayrıca, fabrika çatısına GES kurulumu yaparken inşaat ve yapı standartlarına da dikkat edilmelidir. Çatıya eklenecek yükler için Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne göre değerlendirme yapılmalı, gerekirse takviye tedbirleri alınmalıdır. Sonuç olarak, kurulum sırasında ve sonrasında ilgili tüm standartlara uyulması, sistemin güvenliğini ve uzun vadeli verimliliğini garanti eder. Standartlara uygunluk, hem yasal bir zorunluluktur hem de kaliteli bir mühendislik uygulamasının göstergesidir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu avantajları nelerdir?

Bir fabrikanın çatısına güneş paneli kurulmasının hem ekonomik hem de çevresel açıdan pek çok avantajı vardır:

• Enerji Maliyetlerinde Azalma: Güneş enerjisi sistemi, fabrikanın ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisinin önemli bir kısmını karşılayarak şebekeden çekilen elektriği azaltır. Bu sayede aylık elektrik faturaları belirgin biçimde düşer. Hatta yeterli kapasitede kurulumla, gündüz saatlerinde şebekeden hiç enerji çekmeyip fazla ürettiğini şebekeye verme imkânı bile doğar. Yüksek elektrik tüketen fabrikalarda güneş enerjisi kullanımı, yıllık bazda milyon TL’yi bulan tasarruflar sağlayabilir.

• Hızlı Yatırım Geri Dönüşü: Güneş enerjisi yatırımlarının geri dönüş süresi son yıllarda kısalmıştır. Özellikle Türkiye’de elektrik fiyatlarındaki artışlar ve yenilenebilir enerjiye sağlanan teşvikler sayesinde, tipik bir fabrika çatı GES yatırımı 4-6 yıl gibi kısa sürelerde kendini amorti edebilmektedir. Bu süreden sonra sistem en az 20 yıl daha ücretsiz elektrik üretmeye devam edeceği için, işletme için kârlı bir uzun vadeli yatırımdır.

• Çevre Dostu ve Sürdürülebilir Üretim: Güneş enerjisi kullanmak, fosil yakıtlara dayalı elektrik tüketimini azaltır. Bu da daha az karbon emisyonu anlamına gelir. Fabrikanın karbon ayak izinin küçülmesi, çevreye duyarlı üretim yapmasını sağlar. Güneş panelleri ile üretilen elektrik, temiz enerji olduğu için küresel ısınmayla mücadeleye katkı sunar. Örneğin 1 MW’lık bir güneş santrali, yılda yaklaşık 500 ton CO₂ emisyonunu önleyebilir (bu değer kullanılan elektrik üretiminin kaynağına göre değişir).

• Enerji Bağımsızlığı ve Arz Güvenliği: Kendi enerjisini üreten bir fabrika, dışarıdan elektrik tedarikine daha az bağımlı hale gelir. Bu da enerji fiyatlarındaki dalgalanmalara ve olası kesintilere karşı bir güvence oluşturur. Şebekede yaşanabilecek voltaj dalgalanmaları veya kesintiler, tesis için daha az risk teşkil eder (özellikle enerji depolama ile desteklenirse). Uzun vadede, kendi enerjisini üretmek şirketin stratejik enerji yönetimi açısından da avantajlıdır.

• Düşük İşletme ve Bakım Giderleri: Güneş enerjisi sistemleri, hareketli parça içermedikleri için bakım ihtiyaçları oldukça sınırlıdır. Panellerin düzenli temizliği ve invertörlerin periyodik kontrolleri dışında ciddi bir masraf kalemi yoktur. Bu sayede sistem çalıştığı 25-30 yıl boyunca düşük işletme maliyeti ile enerji üretir.

• Kurumsal İtibar ve Çevreye Duyarlılık: Yenilenebilir enerjiye yatırım yapan bir şirket, kamuoyu ve iş ortakları nezdinde çevreye duyarlı bir profil çizer. “Yeşil enerji” kullanan fabrikalar, uluslararası müşteriler tarafından pozitif ayrışabilir ve çevresel standartlara uyum konusunda avantaj yakalar. Bu durum marka değerini yükseltebilir ve şirketin sosyal sorumluluk hedeflerine katkı sağlar.

• Yedek Enerji İmkânı: Güneş enerjisi sistemi, batarya gibi depolama çözümleri ile desteklenirse, şebeke elektriğinin kesildiği durumlarda fabrikanın kritik birimlerine yedek güç sağlayabilir. Bu da özellikle sürekli üretim yapması gereken tesisler için önemli bir avantaj olabilir (bakınız ilgili soru-cevap kısmı).

Bu avantajlar sayesinde, son yıllarda Türkiye’de pek çok fabrika çatısına GES kurulumu gerçekleştirilmiştir. Örneğin, yıllık 1.000.000 TL elektrik faturası ödeyen bir işletme, çatısına güneş paneli kurarak bu maliyetin yaklaşık yarısını kesebilmektedir. Güneş enerjisine yatırım yapmak, hem bugünün hem de geleceğin şartlarında fabrikalar için stratejik ve kârlı bir adım olarak değerlendirilmektedir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu dezavantajları ve zorlukları nelerdir?

Her ne kadar güneş enerjisi kurulumu birçok avantaj sunsa da, fabrikalar için bazı dezavantajlar ve dikkat edilmesi gereken zorluklar da bulunmaktadır:

• Yüksek Başlangıç Maliyeti: Güneş paneli sistemlerinin kurulumu önemli bir başlangıç yatırımı gerektirir. Özellikle büyük ölçekli fabrika kurulumlarında ilk kurulum maliyeti milyon TL mertebelerine ulaşabilir. Bu maliyet, paneller, invertörler, montaj ekipmanları ve mühendislik işçiliklerinin toplamından oluşur. Başlangıç maliyetinin yüksek olması bazı işletmeler için caydırıcı olabilmektedir. Ancak bu dezavantaj, sağlanan tasarruflarla orta vadede dengelenmektedir (genellikle 4-6 yıl içinde yatırım geri kazanılır).

• Güneş Işığına Bağımlılık ve Üretim Süreksizliği: Güneş enerjisi üretimi, doğal olarak güneş ışığına bağlıdır. Bu nedenle gece saatlerinde veya yoğun bulutlu, yağmurlu günlerde üretim ya çok azalır ya da hiç olmaz. Fabrika elektrik tüketimi 24 saat devam ediyorsa, güneş panelleri bu ihtiyacı ancak güneş olduğu sürece karşılayabilir. Bulutlu havalarda paneller üretime devam eder ancak verimleri düşer (difüzyon ışınımıyla düşük de olsa üretim olur). Kış aylarında ve kısa günlerde üretim yaz aylarına göre belirgin şekilde azalır. Bu durum, güneş enerjisinin her zaman ve her bölgede aynı verimde olmamasına yol açar. Ancak Türkiye’nin güneşlenme potansiyeli yüksek bölgelerinde yıllık üretim genelde tatmin edicidir.

• Alan Gereksinimi: Güneş panellerinin kurulumu için geniş bir fiziksel alana ihtiyaç duyulur. Yaklaşık her 1 kW kurulu güç için 6-8 m² gölgelenmeyen alan gerekir. Fabrika çatısı çok küçükse veya karmaşık bir yapıya sahipse, yeterli panel yerleştirmek zor olabilir. Alternatif olarak fabrikanın yanındaki araziye kurulum yapılabilir ancak bu kez de ek trafo merkezi, güvenlik çiti gibi gereksinimler ortaya çıkar. Yeterli alan olmaması veya çatının uygun açıya sahip olmaması, projenin verimini düşüren bir faktördür.

• Depolama İhtiyacı ve Ek Maliyetler: Güneş enerjisi kesintili bir kaynak olduğu için, gece veya üretimin durduğu anlarda enerji ihtiyacını karşılamak için şebekeye bağımlılık devam eder. Eğer bir fabrika kesintisiz kendi enerjisiyle çalışmak isterse batarya sistemlerine yatırım yapması gerekir. Yüksek kapasiteli endüstriyel batarya sistemleri oldukça pahalıdır ve ayrıca yer kaplar. Bu nedenle çoğu fabrika batarya kullanmaz, bunun yerine şebekeyle mahsuplaşma yöntemini tercih eder. Batarya kullanılmaması durumunda ise gündüz fazla üretim boşa gidebilir ya da düşük fiyattan şebekeye satılır, gece ise elektrik şebekeden çekilir.

• Mevzuat ve Başvuru Süreçleri: Lisanssız GES kurulumunda izin süreçleri ve bürokrasi, bazı işletmeler için karmaşık ve zaman alıcı olabilir. Evrak hazırlıkları, dağıtım şirketi ile yazışmalar, olası kapasite kısıtları gibi nedenlerle proje geliştirme süreci uzayabilir. Ayrıca mevzuatta meydana gelen değişiklikler (örneğin 2022’de getirilen tüketim fazlası enerjinin ücretsiz olarak YEKDEM’e aktarılması kuralı gibi) yatırım geri dönüş hesaplarını etkileyebilir. Bu belirsizlikler bir dezavantaj olarak görülebilir.

• Çatı Yapısına Etkiler ve Riskler: Panellerin ek ağırlığı ve montaj işlemleri, eğer doğru yapılmazsa çatıya zarar verebilir veya sızdırmazlık problemlerine yol açabilir. Ayrıca ender de olsa, hatalı malzeme veya bağlantı sebebiyle yangın riski oluşabilir. Bu risk oldukça düşük ve önlenebilir olsa da, özellikle kablolama ve bağlantı noktalarında kalitesiz işçilik büyük sorunlara yol açabilir. Örneğin uygun yapılmamış bir DC bağlantı noktasında ark oluşması yangına neden olabilir. Bu nedenle yüksek kaliteli malzeme ve işçilikle risklerin minimize edilmesi gerekir.

• Bakım ve Temizlik İhtiyacı: Her ne kadar bakım masrafları düşük olsa da, panellerin verimli çalışması için periyodik temizlik şarttır. Özellikle tozlu veya dumanlı bir sanayi bölgesinde bulunan fabrika çatılarında panellerin üstü kirlendiğinde üretim düşecektir. Bu durumda yılda birkaç kez temizlik yapmak gerekebilir. Ayrıca invertörlerin fanlarının temizliği veya arıza yapması durumunda değişimi gibi bakım faaliyetleri için teknik destek alınması gerekebilir. Bu da küçük de olsa işletmeye bir ek uğraş çıkarabilir.

Özetle, güneş paneli kurulumu fabrika için bazı dezavantajlara sahip olsa da, teknolojik gelişmeler ve doğru planlama ile bu zorluklar yönetilebilir düzeydedir. Başlangıç maliyeti ve üretim süreksizliği gibi konular, sağlanan tasarruf ve net metering mekanizması ile dengelenmektedir. Pek çok işletme, dezavantajların getirdiği ek önlemleri (örneğin bakım, sigorta yaptırma, güç yönetimi) alarak güneş enerjisinden başarılı şekilde faydalanmaktadır.

Fabrika için güneş paneli kurulumu ile elektrik üretimi mümkün mü?

Evet, fabrika çatısına yapılacak güneş paneli kurulumu ile fabrikanın kendi elektriğini üretmesi mümkündür. Doğru tasarlanmış bir güneş enerjisi sistemi, güneş ışığı aldığı süre boyunca fabrikanın elektrik ihtiyacının bir bölümünü veya tamamını karşılayabilir. Günümüzde teknoloji ve panel verimlilikleri oldukça geliştiği için endüstriyel tesislerde öz tüketim amaçlı elektrik üretimi yaygınlaşmıştır.

Elektrik üretiminin mümkün olabilmesi için bazı koşulların sağlanması gerekir: Öncelikle, fabrikanın çatısı güneş panelleri için yeterli büyüklükte ve güneş alacak konumda olmalıdır (gölge yapmayan, güney ağırlıklı bir çatı). Ayrıca, sistemin şebekeyle bağlantısı lisanssız üretim mevzuatına uygun şekilde yapılmalı ve dağıtım şirketinden gerekli izinler alınmalıdır (aksi halde üretilen elektriği kullanmak yasal olarak mümkün olmaz). Güneş panelleri, gün boyunca gelen güneş ışınlarını soğurarak doğru akım elektrik üretir. İnvertörler sayesinde bu elektrik şebeke ile uyumlu alternatif akıma çevrilerek fabrikanın elektrik pano sistemine verilir. Bu şekilde, fabrika makineleri ve ekipmanları çalışırken ihtiyaç duydukları elektriği öncelikle güneş panellerinden çekmeye başlar. Güneş enerjisi üretimi, anlık tüketimin üzerinde kalırsa fazlası şebekeye iletilir; tüketimin altında kalırsa eksik kalan kısım şebekeden otomatik olarak çekilir.

Örneğin, güneşli bir yaz gününde bir fabrikanın çatı GES’i 500 kW güç üretirken fabrikanın anlık tüketimi 400 kW ise, bu 400 kW’lık kısım doğrudan güneşten sağlanacak, fazla 100 kW ise şebekeye verilecektir. Tersi durumda, yani üretimin tüketimden düşük olduğu bir anda (örneğin akşam üzeri), panelden gelen güç yetmediğinde şebekeden enerji alımı devam eder. Bu geçişler invertör ve şebeke kontrol cihazları tarafından otomatik gerçekleştirilir ve fabrika operasyonlarında bir kesinti veya dalgalanmaya yol açmaz.

Kısaca, fabrika çatısına kurulan yeterli kapasiteli bir güneş paneli sistemi ile kesintisiz üretim mümkündür ve artık birçok işletme kendi elektriğini üretip kullanmaktadır. Türkiye’de yasal düzenlemeler de bu imkanı desteklemektedir. Önemli olan, doğru kapasite tasarımı yapmak ve sistemi profesyonelce kurmaktır. Bu koşullar sağlandığında, fabrika için güneş paneli kurulumu ile elektrik üretimi rahatlıkla mümkün hale gelir ve işletmeye ciddi faydalar sunar.

Fabrika için güneş paneli kurulumu ile elektrik üretimi mümkün mü?

Fabrika için güneş paneli kurulumu ile ne kadar elektrik üretilebilir?

Bir fabrikanın çatısına kurulacak güneş paneli sistemiyle üretilebilecek elektrik miktarı, kurulan sistemin gücüne (kW cinsinden kapasitesi), panel verimliliğine, coğrafi konuma ve yıl içindeki güneşlenme süresine bağlıdır. Genel bir hesapla, Türkiye’nin çoğu bölgesinde 1 kW gücündeki bir güneş paneli sistemi yılda ortalama 1200-1600 kWh arası elektrik üretebilir. Bu değer, güneşli bölgelerde daha yüksek (örneğin Güneydoğu Anadolu’da ~1600 kWh), Karadeniz gibi bulutlu bölgelerde daha düşük olabilir. İstanbul ve çevresi için kabaca 1 kW panel gücü yılda 1300 kWh civarında üretim yapabilir.

Daha somut bir örnek vermek gerekirse:
100 kW kapasiteli bir fabrika çatı GES, yılda yaklaşık 120.000 kWh elektrik üretir (İstanbul koşulları için). Bu, ayda ortalama 10.000 kWh demektir. Eğer fabrika daha güneşli bir bölgede ise (örneğin Konya, Adana gibi illerde), aynı 100 kW’lık sistem yılda 150.000-160.000 kWh’a kadar üretebilir. Kapasite ile üretim arasındaki ilişki lineer olmamakla birlikte, yaklaşık olarak kurulu gücün 1 katı kW başına yıllık üretimi yukarıdaki aralıklarda gerçekleşir.

Çatınıza ne kadar panel sığdırabileceğinize bağlı olarak toplam üretim de değişecektir. Örneğin 500 kW kapasiteli bir sistem kurabilen bir fabrika (yaklaşık 5000 m² alan gerektirir), yılda 600.000-800.000 kWh civarında enerji üretebilir. Bu miktar, orta büyüklükte bir fabrikanın yıllık tüketiminin önemli bir kısmını karşılayabilir. Daha büyük sistemler, milyon kWh mertebesinde üretimler yaparak fabrikanın elektrik ihtiyacını tamamen karşılamaya yaklaşabilir.

Günlük üretim açısından bakıldığında ise: Yaz aylarında bir güneş paneli tam kapasiteye yakın üretim yaparken kışın bunun oldukça altına düşer. Örneğin, 1 kW’lık panel sistemi, yazın günde 5-6 kWh üretebilirken kışın 1-2 kWh’a kadar düşebilir. Bu nedenle yıllık toplam üretim hesapları yapılırken aylık dağılım dikkate alınmalıdır. Üretim miktarını etkileyen diğer faktörler de panel yüzeyinin temizliği, sistem kayıpları (invertör kaybı, kablo kayıpları) ve olası arızalardır. İyi bakım yapılan ve yüksek kaliteli ekipman kullanılan bir sistem tasarlandığı gibi çalışırsa, öngörülen üretim rakamları büyük ölçüde tutacaktır. Ayrıca her panel üreticisi, panellerinin ilk 25 yıl için genellikle %80 üzerinde verim garantisi sunar; bu da yıllar içinde üretimde küçük düşüşler olabileceği anlamına gelir ancak sistem genel olarak uzun süre verimli kalır.

Fabrika için güneş paneli kurulumu elektrik faturasından ne kadar tasarruf sağlar?

Güneş paneli kurulumu, bir fabrikanın elektrik giderlerinde ciddi oranda tasarruf sağlamaya yardımcı olur. Tasarruf miktarı, kurulan sistemin büyüklüğüne ve fabrikanın elektrik tüketimine bağlı olarak değişmekle birlikte, doğru boyutlandırılmış bir çatı GES sistemi faturaları %50 ila %90’a varan oranlarda azaltabilir. Örneğin, aylık ortalama 100.000 kWh elektrik tüketen bir fabrika düşünelim. Bu fabrikanın çatısına kurulan güçlü bir güneş enerjisi sistemi sayesinde tüketiminin %80’i güneşten karşılanabilirse, ayda 80.000 kWh elektriği ücretsiz üretmiş olur. Bu da aylık faturada çok ciddi bir düşüş anlamına gelir.

Gerçek bir senaryo ile açıklayalım: Yıllık yaklaşık 1.000.000 TL elektrik faturası ödeyen bir fabrikanın çatısına, tüketiminin yarısını karşılayacak büyüklükte bir güneş paneli sistemi kurulduğunu varsayalım. Bu durumda, işletme her yıl kabaca 500.000 TL tasarruf etmeye başlayacaktır. Güneş enerjisi santralinin ömrünün 25 yıl olduğunu ve geri dönüş süresinin 5 yıl olduğunu düşünürsek, geri kalan 20 yıl boyunca bu tasarruflar işletmeye kar olarak yansır. Toplamda milyonlarca liralık avantaj sağlanabilir.

Tasarruf hesabı yapılırken göz önünde bulundurulması gereken birkaç nokta vardır:

• Mahsuplaşma (Net Metering): Türkiye’de lisanssız GES’lerde aylık bazda üretim ve tüketim karşılaştırılır. Ay sonunda fabrikanın ürettiği enerji, tüketiminden fazla ise fazla kısım şebekeye satılır; eğer tüketim daha fazla ise eksik kısım şebekeden çekildiği için o miktarın faturası ödenir. Bu mekanizma sayesinde gündüz fazlası gece eksiğini karşılar. Dolayısıyla doğru boyutta bir sistem kurarak yılda ödeyeceğiniz tutarı minimal seviyeye indirebilirsiniz.

• Tam Tasarruf: Eğer sisteminiz, yıl bazında tüketiminize eşit veya biraz altı bir üretim yapıyorsa, elektrik giderinizi neredeyse sıfırlayabilirsiniz. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler çatılarında %100’e yakın öz tüketime yönelik sistem kurarak sadece dağıtım bedeli gibi sabit ücretler dışında fatura ödemez hale gelebiliyor. Büyük fabrikalarda ise tüketim çok yüksek olduğundan, çatıdaki fiziksel sınırlamalar nedeniyle genellikle faturanın tamamı değil ama önemli bir kısmı sıfırlanır.

• Enerji Fiyat Artışlarından Korunma: Güneş enerjisi sayesinde sağlanan tasarruf, gelecekteki elektrik zammı risklerine karşı da bir sigorta görevi görür. Örneğin elektrik birim fiyatlarının yıllar içinde artması durumunda, güneş enerjisiyle kendi elektriğinizi üretiyor olmanız nedeniyle artan fiyatlardan daha az etkilenirsiniz. Bu da uzun vadede tasarruf miktarını daha da artırır. Bazı projelerde, beklenenden hızlı fiyat artışları sayesinde yatırımın geri dönüş süresi kısalmış ve tasarruf edilen tutar katlanmıştır.

Ek bir not olarak; fabrikalar gündüz saatlerinde yoğun tüketim yaptıkları için, güneş enerjisi üretimiyle tüketim zamanlarının çakışması sayesinde maksimum tasarrufu elde ederler. Bu, konutlara kıyasla bir avantajdır çünkü fabrikalar genelde güneş varken aktif durumdadır. Sonuç olarak, fabrika için güneş paneli kurulumu, iyi bir planlama ile elektrik faturalarında dramatik düşüşler sağlar ve elde edilen tasarruf yatırımın finansmanında önemli rol oynar.

Fabrika için güneş paneli kurulumu maliyeti nedir?

Güneş paneli kurulum maliyeti, sistemin büyüklüğüne (kW cinsinden kapasitesine), kullanılacak ekipmanların kalitesine, montaj yapılacak alanın durumuna ve piyasa koşullarına bağlı olarak değişir. Genel bir gösterge olarak, 2025 yılı itibarıyla Türkiye’de çatı tipi bir güneş enerjisi santralinin kurulum maliyeti kilovat başına 300-600 $ aralığındadır. Bu rakam, büyük projelerde ölçek ekonomisi nedeniyle düşerken, küçük projelerde bir miktar yükselir. Örneğin:

• 10 kW kapasiteli küçük bir çatı GES (küçük bir işyeri veya villa için): Yaklaşık 10.000 – 15.000 $ (yani bugünkü kurla 250.000 TL civarı) bir maliyetle kurulabilir. Bu tutara paneller, invertör, konstrüksiyon, kablolama ve işçilik dahildir.

• 100 kW kapasiteli orta ölçekli bir fabrika çatısı GES: Yaklaşık 65.000 $ maliyeti olabilir. Bu, kilovat başına 650 $ gibi bir değere denk gelir. Panel ve ekipman tercihlerine göre bu rakam 60-80 bin dolar bandında değişebilir.

• 1 MW (1000 kW) kapasiteli büyük bir çatı GES: Yaklaşık 390.000 – 410.000 $ maliyet öngörülmektedir. Kilovat başına ~400 $ gibi oldukça daha düşük bir birim maliyet söz konusudur, çünkü büyük projelerde malzeme toptan alım indirimleri ve işçilik verimliliği artar.

Yukarıdaki rakamlar ortalama değerlerdir ve döviz kurlarına, gümrük vergilerine, bölgesel işçilik farklarına göre değişebilir. Ayrıca her yıl güneş paneli teknolojilerinin gelişmesiyle birim maliyetler düşme eğilimindedir. Türkiye’de yerli panel üretiminin artması da maliyetleri olumlu yönde etkilemektedir. 2024 yılında megavat başına ortalama kurulum maliyeti 450.000 – 750.000 $ aralığında belirtilmiştir, ki bu geniş aralık sistemin niteliğine göre (çatı/arsa, marka seçimi vs.) değişimi gösterir.

Kurulum maliyetine dâhil olan kalemler genellikle şunlardır:

• Güneş panelleri (toplam maliyetin %40-50’si civarı),

• İnvertör veya invertörler,

• Montaj yapıları (metal konstrüksiyon, bağlantı elemanları),

• Kablo, sigorta, şalter, bağlantı kutuları, ölçü aletleri gibi elektrik ekipmanları,

• İşçilik ve mühendislik (projelendirme, izin takip, kurulum montaj işleri),

• Varsa trafo/gerilim yükseltici ünite (özellikle büyük sistemlerde gerekli olabilir),

• İzin ve proje onay masrafları (bazı dağıtım şirketleri proje onayı için hizmet bedeli alabilir).

Bunların dışında, isteğe bağlı izleme sistemi (uzaktan üretim takibi için SCADA vb.) eklenirse küçük bir ek maliyet gelebilir. Depolama (batarya) genellikle dâhil değildir; eğer düşünülürse toplam maliyeti ciddi oranda artırır (batarya maliyeti kW başına panel maliyetinin birkaç katı olabilir).

Sonuç olarak, bir fabrika için güneş paneli kurulumu ciddi bir yatırım tutarı gerektirir ancak bu yatırım tutarı işletmenin büyüklüğüne göre optimize edilebilir. Ayrıca devlet teşvikleri ve uygun kredi imkânları kullanıldığında ilk maliyetin yükü azaltılabilir. Doğru planlanan bir GES yatırımının kendini 4-6 yıl gibi bir sürede geri ödediği düşünülürse, maliyet kadar uzun vadeli kazanç da hesaba katılmalıdır. Yine de proje bazında net bir maliyet çıkarmak için uzman bir firmadan keşif ve teklif almak en sağlıklısı olacaktır.

Fabrika için güneş paneli kurulumu maliyetini etkileyen faktörler nelerdir?

Bir güneş enerjisi sisteminin kurulum maliyeti hesaplanırken birçok faktör göz önünde bulundurulur. Fabrikalar için güneş paneli kurulumu maliyetini etkileyen başlıca unsurlar şunlardır:

• Sistem Kapasitesi (Büyüklüğü): Kurulacak sistemin büyüklüğü maliyeti doğrudan etkiler. Daha büyük sistemler toplamda daha pahalı olsa da birim maliyetleri (TL/kW veya $/kW) genelde daha düşüktür. Küçük ölçekli bir 50 kW sistemde kW başına maliyet, 1 MW’lık bir sisteme göre daha yüksek çıkabilir çünkü büyük projelerde malzeme tedarikinde indirimler ve sabit giderlerin dağılımı avantaj sağlar.

• Panel Kalitesi ve Verimliliği: Piyasada farklı verimlilik ve markalarda paneller bulunmaktadır. Yüksek verimli ve uzun ömürlü panellerin fiyatı daha yüksek olabilir. Örneğin verimlilik oranı %21 olan monokristal bir panel, %17 verimli polikristal bir panele göre pahalı olabilir ancak daha az alan kaplayarak aynı gücü sağlar. Fabrika çatı alanı kısıtlı ise yüksek verimli panelleri tercih etmek gerekebilir, bu da maliyeti artırır.

• İnvertör Tipi ve Sayısı: Merkezi invertör mü, dizi (string) invertör mü kullanılacağı maliyeti etkiler. Kaliteli ve akıllı şebeke uyumlu invertörler (örneğin Avrupa menşeli markalar) daha pahalı olabilir. Ayrıca yedekli invertör kurulumu, optimizatör gibi ek güç elektroniği kullanımı da maliyeti artıran faktörlerdir.

• Montaj ve Konstrüksiyon Yapısı: Çatının yapısı montaj maliyetlerini değiştirir. Düz bir beton çatıya balastlı sistem kurmak ile trapez sac çatıya kelepçeli sistem kurmak arasında işçilik ve malzeme farkları vardır. Aşırı eğimli veya karmaşık geometrili çatılarda özel konstrüksiyon çözümleri gerekebilir. Paslanmaz çelik veya alüminyum konstrüksiyon seçiminde maliyet farkı oluşur. Ayrıca çatıya erişim zorluğu, yüksekte çalışma gibi etkenler işçilik maliyetini yükseltebilir.

• Bölgesel İşçilik ve Nakliye: Türkiye’nin farklı bölgelerinde işçilik ücretleri ve lojistik maliyetleri farklılık gösterebilir. Örneğin büyük şehirlerde montaj ekipleri daha tecrübeli olsa da maliyetleri yüksek olabilir, bazı Anadolu şehirlerinde ise uygun ancak deneyimsiz ekiplerle çalışmak riskli olabilir. Ekipmanların nakliyesi de uzak mesafelere yapılıyorsa toplam maliyete eklenir.

• Kur Değişimleri ve Teşvikler: Güneş paneli ve invertör gibi ana ekipmanlar genellikle döviz bazlı fiyatlandığından, döviz kuru artışı maliyeti yükseltir. Bununla birlikte devletin uyguladığı teşvikler veya vergi muafiyetleri maliyeti düşürebilir. Örneğin bir dönem KDV muafiyeti veya gümrük vergisi muafiyeti uygulaması maliyetleri azaltıcı etki yapmıştır. Yatırımınız için kullanılabilecek hibe veya düşük faizli kredi programları da fiili mali yükü hafifletir (bunlar bir sonraki soruda ele alınmıştır).

• Tesisin Elektrik Altyapısı: Eğer fabrikanın mevcut elektrik altyapısı güçlü ve müsaitse (örneğin trafo kapasitesi yeterli, uygun noktada bağlantı imkanı var) ek maliyet çıkmaz. Ancak bazı durumlarda fabrika içi elektrik pano ve kablo altyapısında tadilat gerekebilir. Mesela ana panoda yer yoksa ek pano tesis etmek, uzun mesafeli AC kablolama yapmak veya yeni bir trafo merkezi kurmak (çok büyük sistemlerde) gibi ek maliyetler olabilir.

• Diğer Ekipmanlar: İzleme sistemleri (SCADA), güvenlik kamera sistemleri, yangın algılama sistemleri gibi isteğe bağlı ekipmanlar da maliyeti bir miktar artırır. Büyük sistemlerde panel altına yangın sensörleri veya otomatik yangın söndürme tertibatı istenirse, bunların da bedeli eklenmelidir.

Özetle, güneş paneli kurulum maliyeti sabit bir rakam olmayıp, projenin özeline göre şekillenir. İşletmeler genellikle teklif alma aşamasında bu faktörleri ayrıntılı şekilde görür. Birden fazla firmadan teklif alındığında, kullanılan malzeme listesine ve dâhil hizmetlere dikkat etmek gerekir. Ucuza mal olan bir teklif, daha düşük verimli panel veya yetersiz mühendislik hizmeti içeriyor olabilir. Bu nedenle toplam maliyeti değerlendirirken kalite-fiyat dengesine ve uzun vadeli getiriye odaklanmak önemlidir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu kapasitesi nasıl belirlenir?

Bir fabrikanın çatısına kurulacak güneş enerjisi sisteminin kapasitesini (güç büyüklüğünü) belirlemek, doğru planlama için kritik bir adımdır. Kapasite belirleme işlemi, esasen fabrikanın elektrik tüketim profilinin analizine dayanır:

• Yıllık Tüketim Analizi: İlk olarak fabrikanın yıllık toplam elektrik tüketimi (kWh olarak) tespit edilir. Lisanssız güneş enerjisi yönetmeliğine göre bir tesis, yıllık tüketimini aşmayacak miktarda üretim yapacak kapasite kurmalıdır (fazlası kurulsa bile üretilen fazladan enerji bedelsiz sayılacaktır). Bu yüzden genelde hedef, yıllık tüketimi karşılayacak veya biraz altına düşecek bir kapasite seçmektir. Örneğin fabrika yılda 1.000.000 kWh tüketiyorsa, yaklaşık 800 kW – 1 MW arası bir sistem bu tüketimi karşılayabilir (bölgenin güneş verimine göre).

• Trafo ve Sözleşme Gücü: Fabrikanın sözleşme gücü (trafo kapasitesi) de kapasite belirlemede sınırlayıcı bir faktördür. Lisanssız üretimde normal şartlarda kurabileceğiniz AC güç, trafo sözleşme gücünüzü aşamaz. Hatta sanayi tesislerinde yeni düzenlemeyle bunun 2 katına kadar çıkılabiliyor olsa da, genellikle pratikte trafo kapasiteniz ve dağıtım şirketinin onay verdiği güç sınırlayıcı olacaktır. Bu nedenle, örneğin 1000 kVA trafolu bir fabrikanız varsa, 1 MWe (AC) üzeri bir santral ancak 5.1.h kapsamında farklı bir bölgede kurmak kaydıyla mümkün olabilir. Trafo kapasiteniz düşükse, ya artırma yoluna gidilir ya da kapasite buna uygun belirlenir.

• Alan Hesabı: Çatıda veya arazide mevcut alanınız, maksimum kurabileceğiniz kapasiteyi belirler. Ortalama olarak 1 kW güneş paneli için yaklaşık 7-10 m² gölgelenmeyen alan gerekir. Bu hesaptan yola çıkarak çatınızın kullanılabilir alanına göre en fazla kaç kW sığdırabileceğiniz hesaplanır. Örneğin elinizde 2000 m² temiz çatı alanı varsa, yaklaşık 200-250 kW kapasite kurulabilir. Nitekim 100 kW için ~1000 m² gerektiği tecrübeyle sabittir. Eğer çatı alanı sınırlayıcı ise, kapasite tavana vurabilir ve fabrika tüketiminizin tamamını karşılayacak kadar büyük bir sistem kuramayabilirsiniz. Bu durumda kapasite, alanın elverdiği maksimum değer olur.

• Tüketim Zamanlaması (Profil): Fabrikanın elektrik tüketiminin gün içindeki dağılımı da önem taşır. Eğer tüketimin büyük kısmı gündüz, özellikle öğle saatlerinde gerçekleşiyorsa, güneş panellerinin o anki üretimi bu tüketimi karşılayabilir. Bu durumda aşırı büyük bir kapasite kurmaya gerek kalmayabilir çünkü zaten panel üretiminin çoğu tüketilecektir. Ancak fabrikanın gece tüketimi çok yüksekse, paneller gece üretim yapamayacağı için gece çeken yükler için panel kapasitesini artırmak bir çözüm olmaz. Bu nedenle, kapasite belirlerken özellikle gündüz tüketim miktarını baz almak mantıklıdır. Yıllık tüketiminiz yüksek olsa bile, bunun büyük kısmı vardiyalı üretimle gece saatlerinde oluyorsa, belki de optimum kapasite biraz daha düşük seçilecektir. Amaç, üretilen elektriğin maksimum oranda fabrika tarafından tüketilmesidir (mahsuplaşma olsa da satın alma fiyatları ve sınırları nedeniyle).

• Ekonomik ve Teknik Optimizasyon: Bazen fabrika, çatısına sığabilecek maksimum paneli kurmak ister. Ancak ekonomik açıdan en verimli nokta, yatırım bütçeniz ile elde edeceğiniz tasarrufu dengede tutan kapasitedir. Kapasite arttıkça yatırım maliyeti linear artarken, tasarruf bir noktadan sonra azalan marjinal getiri sunabilir (özellikle fazla üretim olursa). Dolayısıyla teknik hesaplamalar sonrasında farklı kapasite senaryoları oluşturulur: Örneğin tüketimin %50’sini karşılayacak kapasite, %80’ini karşılayacak kapasite gibi. Yatırım geri dönüş süreleri hesaplanır ve buna göre karar verilir.

Pratik bir kural olarak: Bir fabrikaya kurulacak güneş paneli kapasitesi, genelde fabrikanın yıllık kWh tüketiminin (bin kWh) yaklaşık 0.8-1 katı kadar watt cinsinden seçilir. Örneğin yıllık 1.000.000 kWh tüketen bir fabrika için 800 kW – 1 MW arası düşünebilir. Ayrıca aylık tüketim verileri de göz önüne alınarak, belirli bir oranda fazla üretime gitmemek hedeflenir. Solar firmaları bu hesabı kolaylaştırmak için kabaca bazı tablolar kullanır: Örneğin aylık 1000 kWh tüketim ≈ 7.5 kWp, 800 kWh ≈ 6 kWp gibi orantılar vermektedir.

Sonuç olarak kapasite belirleme, enerji analizleri ile birlikte uzmanlarca yapılması gereken bir optimizasyon problemidir. Fabrikanız için en uygun kapasite; tüketiminizi maksimize karşılayan, alanınıza sığan ve ekonomik olarak mantıklı olan kapasitedir. Bu belirlendikten sonra projelendirme o kapasite üzerinden yürütülür.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için çatı alanı ne kadar olmalıdır?

Bir fabrikanın çatısına belirli bir güçte (kW) güneş paneli kurulabilmesi için gereken alan, kullanılacak panellerin tipine ve yerleşim planına göre değişmekle birlikte kabaca her 1 kW için 8-10 metrekare alan gerektiği düşünülür. Bu değer içinde panellerin kendisi kadar, paneller arası boşluklar, erişim yolları ve çatı kenar payları da vardır. Özellikle büyük sistemlerde, güvenlik ve bakım için paneller arasında geçiş yolları bırakmak gerektiğinden, alan ihtiyacı panel metrekarelerinin toplamından daha fazla olur.

Örnek olarak pratik bir hesap:
Standard bir fotovoltaik panel yaklaşık 1.7 m² (mesela 1m x 1.7m boyutlarında) bir yüzey alanına sahiptir ve yaklaşık 400-450 W güç üretebilir. 1 kW güç, kabaca 2-3 panel gerektirdiğinden panel alanı olarak ~3.5-5 m² yer kaplar. Ancak kurulumda panellerin gölgelenmemesi için aralarında boşluk bırakılır ve sıra araları açılır. Bu da metrekare başına düşen gücü azaltır. Bu nedenle literatürde 1 kW için 6-8 m² alan yeterli denilse de, uygulamada 8-10 m² almak daha doğrudur.

Daha net bir örnek vermek gerekirse, bir güneş enerjisi firması tarafından verilen bilgiye göre:
100 kW gücünde bir GES kurulumu için en az 1000 m² çatı alanı gerekmektedir. Bu hesabın içinde panellerin kapladığı ~550 m² alan ile, bakım boşlukları ve kenar boşlukları yer almaktadır. Gerçekte panellerin yüzölçümü 1000 m²’nin yarısından biraz fazlası olsa bile, tüm yan boşluklar dahil edildiğinde 1000 m²’den aşağı bir çatı genellikle 100 kW’ı barındıramaz.

Benzer şekilde ölçekler orantılı artar:

• 50 kW kurulum için yaklaşık 500 m²,

• 250 kW kurulum için yaklaşık 2500 m²,

• 1 MW kurulum için yaklaşık 10.000 m² (1 hektar) çatı veya arazi alanı gerekebilir.

Çatı alanı hesabı yapılırken şu detaylar da dikkate alınır:

• Çatının Kullanılabilir Kısmı: Fabrika çatılarında HAValandırma sistemleri, baca çıkışları, ışıklıklar gibi alanlar panel yerleşimini kısıtlar. Bu nedenle toplam çatı alanınızın hepsi panellere uygun olmayabilir. Engeller çıkarıldığında kalan net boş alan üzerinden hesap yapılmalıdır.

• Panel Dizilim Açısı: Eğer çatı düzse ve paneller açılı montajlanacaksa (mesela 10-15 derece açı verilirse), panellerin kendi aralarında gölge yapmaması için sıra aralarında mesafe bırakılır. Bu da alan ihtiyacını artırır. Düz çatıda yatay dizilim yerine açılı dizilim tercih edilirse 1 kW için belki 12-15 m² bile gerekebilir (eğim açısına bağlı olarak).

• Montaj Yoğunluğu: Çatı yüzeyine panellerin yerleştirilme şekli (dikey veya yatay modül dizilimi) ve montaj sisteminin tipi alan kullanımını etkiler. Örneğin üçgen konstrüksiyonla V şekilli çift sıra dizilimler, tek sıraya göre alanı daha verimli kullanabilir. Uzmanlar projelendirme sırasında panel yerleşim planı çizerek tam kaç panel sığacağını belirler.

Eğer fabrikanın çatı alanı hedeflenen kapasite için yetersizse, kapasite azaltılabilir veya kalan kısım araziye kurulabilir. Bazı fabrikalar, tesis sahasındaki kullanılmayan açık alanlara veya otopark üstlerine panel yerleştirerek alan sorununu aşmaktadır. Yine de tipik bir endüstriyel çatı çoğu zaman orta ölçekli bir güneş santrali için yeterli alanı sunar. Örneğin 5.000 m²’lik bir çatı alanı, teknolojik gelişmelere bağlı olarak 2025 yılında rahatlıkla 500 kW üzeri panel barındırabilir (daha yüksek wattlı paneller kullanılarak). Bu nedenle, firmanızın elektrik ihtiyacına göre gereken kapasite belirlendiğinde, ikinci adım olarak çatınızın bu kapasiteyi taşıyacak alana sahip olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer alan yeterli değilse, önceliklendirilecek alanlara paneller yerleştirilip optimum çözüm bulunur.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için gerekli ekipmanlar nelerdir?

Bir fabrikanın güneş enerjisi sistemini kurmak için çeşitli bileşenlere ihtiyaç vardır. Temel olarak fotovoltaik güç sistemi şu ekipmanlardan oluşur:

• Güneş Panelleri (Fotovoltaik Modüller): Güneş ışığını elektrik enerjisine çeviren panel dizileridir. Genellikle fabrikalarda yüksek verimli monokristal paneller tercih edilir. Her panel, birçok güneş hücresinin birleşiminden oluşur. Endüstriyel çatı uygulamalarında çoğunlukla 132 veya 144 hücreli yarım kesim (half-cut) paneller kullanılır. Örneğin 550 Watt gücünde monokristal bir panel ~2 m² yer kaplar ve onlarcası bir araya gelerek sistem gücünü oluşturur.

• İnvertör (Evirici): Panellerin ürettiği doğru akımı (DC) şebeke uyumlu alternatif akıma (AC) dönüştüren cihazdır. Fabrika sistemlerinde yüksek güçlü string invertörler veya merkezi invertörler kullanılır. İnvertörler, şebeke ile senkronize çalışır ve üretilen elektriğin kalite kontrolünü sağlar. Aynı zamanda güvenlik fonksiyonları (örneğin şebeke kesildiğinde sistemi kapatmak gibi) invertörün içindedir. Güneş santralinin kalbi olarak nitelendirilebilir.

• Montaj Konstrüksiyonu: Panelleri çatıya sabitlemek için kullanılan taşıyıcı sistemdir. Çatı tipine göre çeşitlilik gösterir. Eğimli çatılarda alüminyum raylar ve kelepçelerle panele özel bir çerçeve kurulur. Düz çatılarda ise açılı üçgen konstrüksiyonlar veya balastlı sistemler kullanılabilir. Montaj ekipmanı, paslanmaz çelik veya alüminyum malzemeden üretilir ve 25-30 yıl dış ortamda dayanacak şekilde olmalıdır. Fabrika çatılarında kullanılan konstrüksiyonlar, paslanmaya karşı korumalı ve rüzgâr yüküne dayanıklı olmalıdır.

• Elektriksel Koruma ve Bağlantı Ekipmanları: Paneller arası bağlantı için solar kablolar, konnektörler (MC4 vb.), akım koruma elemanları (DC ve AC sigortalar, devre kesiciler) gerekir. Her dizi panelden gelen DC kablolar, birleştirme kutusu denilen DC kombiner box’larda toplanır. Bu kutularda DC sigortalar ve parafudr (yıldırım koruma) bulunur. İnvertör çıkışında AC taraf için şalterler, sigortalar, kaçak akım koruma röleleri ve gerekiyorsa transformatör yer alır. Tüm bu elemanlar, sistemin güvenliğini ve uyumunu sağlar.

• Sayaç ve İzleme Sistemi: Şebeke ile enerji alışverişini ölçen çift yönlü akıllı sayaç, dağıtım şirketi tarafından sistem devreye alınırken takılır. Bu sayaç, şebekeden çekilen ve şebekeye verilen enerjiyi ayrı ayrı kaydeder. Bunun yanında, sistem performansını takip için invertör tabanlı bir izleme sistemi bulunur. İnvertörler genelde internet bağlantılı çalışıp her birim panel grubunun üretimini kaydeder. Fabrika yöneticisi bilgisayar veya mobil cihazdan anlık üretim değerlerini görebilir, olası arızaları izleyebilir.

• Topraklama ve Yıldırımdan Korunma Elemanları: Tüm panellerin çerçeveleri ve metal aksamı, ayrıca invertör ve diğer ekipmanlar uygun bir şekilde topraklanır. Gerekli görülen hallerde çatıya ek paratoner (yıldırım yakalama ucu) tesis edilir veya mevcut paratonere entegrasyon yapılır. Topraklama baraları, iletken şeritler gibi malzemeler bu kapsamda kullanılır. Bu kısım, olası yıldırım düşmesi veya elektriksel arızalarda can ve mal güvenliğini sağlar.

• (İsteğe Bağlı) Batarya Depolama Sistemi: Fabrika, enerji depolamayı planlıyorsa güneş sistemine entegre lityum iyon aküler ve bunları yöneten bir batarya yönetim sistemi (BMS) eklenir. Bu sayede gündüz üretilen fazla enerji bataryada depolanıp gece kullanılabilir. Ancak çoğu fabrika şebeke bağlantılı olduğundan batarya şart değildir ve şu an için pahalı bir opsiyondur.

Yukarıda sayılan ekipmanlar, bir fabrikanın çatı tipi güneş enerji santralini oluşturan temel parçalardır. Bu ekipmanların doğru seçilmesi ve birbiriyle uyumlu olması önemlidir. Örneğin panellerin ve invertörün DC gerilim uyumluluğu, kabloların doğru akım taşıma kapasitesi gibi teknik ayrıntılar göz önünde bulundurulur. Kaliteli ekipmanlar kullanmak, sistemin ömrünü ve performansını doğrudan etkiler. Bu nedenle fabrika GES projelerinde genellikle uzun ömürlü (25 yıl performans garantili) paneller ve güvenilir invertör markaları tercih edilir. Tüm bu parçaların bir araya gelmesiyle, fabrika için çalışan bir güneş enerjisi sistemi kurulmuş olur.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için güneş paneli seçimi nasıl yapılmalıdır?

Fabrika çatısında kullanılacak güneş panellerinin seçimi, projenin başarısı ve uzun vadeli verimliliği açısından kritik bir karardır. Panel seçerken dikkate alınması gereken başlıca kriterler ve adımlar şunlardır:

• Panel Türü (Teknoloji): Piyasada yaygın olarak monokristal ve polikristal fotovoltaik paneller bulunmaktadır. Monokristal paneller, yüksek saflıkta tek kristalli silikon hücrelerden oluşur ve daha yüksek verimlilik sunar. Polikristal paneller ise çoklu kristal yapıya sahip olup genelde biraz daha düşük verimli ama ekonomik seçeneklerdir. Fabrika çatılarında alan verimliliği önemli olduğundan, çoğunlukla monokristal paneller tercih edilir çünkü aynı alanda daha fazla güç sağlarlar. Ayrıca esnek ince film paneller gibi özel paneller de vardır ancak bunlar daha çok eğri yüzeyler için tercih edilmekte olup fabrika çatıları için yaygın değildir.

• Güç ve Verimlilik Değeri: Her panelin watt cinsinden bir gücü (örneğin 450 W) ve yaklaşık verimlilik yüzdesi vardır (örneğin %20). Yüksek watt değerine sahip paneller daha büyük boyutlu veya daha verimli hücrelere sahip olabilir. Sınırlı çatı alanı için watt başına düşen alanın düşük olması (yani yüksek verimlilik) avantaj getirir. Dolayısıyla mümkün olduğunca yüksek verimli paneller seçilmelidir. Örneğin 370 W yerine 450 W’lık bir panel kullanmak, aynı alanı kaplayıp daha fazla güç elde etmeyi sağlar. Ancak çok yüksek verimli panellerin maliyeti de bir miktar yüksektir. Bu denge proje bütçesine göre gözetilir.

• Kalite ve Garanti Süresi: Panel üreticisinin güvenilirliği, panellerin uzun vadeli performansı için önemlidir. İyi bir panel en az 10-12 yıl ürün garantisi ve 25 yıl performans garantisi sunar. Performans garantisi genelde 25. yıl sonunda hala başlangıç gücünün %80-85’ini üreteceği şeklindedir. Fabrika gibi bir yatırım ortamında, 25 yıl boyunca sorunsuz çalışabilecek paneller seçilmelidir. Bu nedenle bilinen, uluslararası sertifikalara sahip (IEC, TUV, CE gibi) markalar tercih edilir. Ayrıca üretici firmanın finansal olarak da sürdürülebilir olması, garanti durumunda destek alabilmek için önemlidir.

• Sıcaklık ve Çevresel Dayanım: Türkiye’de fabrikalar yazın oldukça sıcak olabilen bölgelerde bulunabilir. Panellerin sıcaklık katsayısı (ısı arttıkça verimin ne kadar düştüğünü gösterir) düşük olmalıdır. Yüksek sıcaklıkta daha iyi performans gösteren paneller avantajlıdır. Ayrıca panelin PID direnci (potansiyel indüklemeli degradasyon), nem dayanımı, dolu yağışına karşı mukavemeti gibi özellikleri de göz önünde bulundurulur. Endüstriyel ortamlarda varsa kimyasal dumanlar vb. etmenler panel yüzeyine zarar verebilir; bu durum söz konusu ise özel kaplamalı paneller seçilebilir.

• Boyut ve Ağırlık: Çatıya uygulanacak panelin boyutları ve ağırlığı da önem arzeder. Standart büyük paneller (örneğin 2.2m x 1.1m ebatlarında 500 W paneller) montajı hızlandırsa da, çok eğimli küçük çatılarda manevra zor olabilir. Genelde büyük fabrikalarda bu sorun yoktur ve büyük ebatlı paneller kullanılır. Ağırlık olarak panel başına 20-25 kg civarıdır ve bu değer çatı statiğine etkisi açısından değerlendirilir.

• Fiyat/Performans: Son olarak, panel seçimi birim fiyatla sağlanan performans arasındaki dengeyle yapılır. En pahalı panel her zaman en iyi kazancı getirmeyebilir; orta segmentte kaliteli bir panel, premium bir panelden %5 daha az verimli olsa da çok daha uygun fiyata olabilir. Bu durumda proje bütçesine uygun şekilde optimum panel seçilir.

Panel seçimi sırasında genellikle birkaç marka-model karşılaştırılır ve tekliflendirilir. Karşılaştırmada verimlilik, garanti, fiyat ve referans projeler gibi unsurlar dikkate alınır. Uzmanlar, fabrika için güneş paneli kurulumunda “en iyi panel”den ziyade “en uygun panel” kavramına odaklanır. Örneğin, yerli üretim bir panel güvenilirlik ve fiyat açısından cazipken, ithal bir premium panel biraz daha fazla üretim sağlayabilir. Hangisinin toplam yatırım geri dönüş süresini kısalttığı hesaplanarak karar verilir.

Sonuç olarak fabrika çatısı için panel seçerken, yüksek kaliteli, uzun ömürlü ve verimli paneller tercih edilmelidir. Kurulacak sistem 25-30 yıl boyunca hizmet edeceği için “en ucuz” üründen kaçınmak, ama gereğinden fazla maliyetli çözüme de yönelmemek gerekir. Bu dengeyi sağlamak adına sektörde kendini kanıtlamış panel markaları ile çalışmak yaygın bir yaklaşımdır.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için güneş paneli seçimi nasıl yapılmalıdır?

Fabrika için güneş paneli kurulumu ile güneş panellerinin ömrü ne kadardır?

Güneş panelleri, uzun ömürlü teknoloji ürünleridir ve doğru kullanıldıklarında onlarca yıl elektrik üretebilirler. Bir fabrikaya kurulan güneş panellerinin ömrünü değerlendirirken, genellikle 25 yıl ve üzeri bir süre için planlama yapılır. Çoğu kaliteli panel üreticisi, ürünlerine 25 yıl performans garantisi vermektedir. Bu garanti, 25 yılın sonunda panelin başlangıç kapasitesinin genellikle en az %80’ini koruyacağını taahhüt eder. Örneğin yeni durumda 400 W güç veren bir panelin, 25 yıl sonra hala en az ~320 W güç verebilmesi beklenir.

Pratikte, günümüzün modern fotovoltaik panellerinin fiziksel ömrü 30-40 yılları bulabilmektedir. İlk nesil panellerle yapılan gözlemlerde, 40 yıl çalışmış panellerin hala %70-75 kapasitede üretim yaptığı görülmüştür. Dolayısıyla, panel ömrü ekonomik ömründen de uzun olabilir. Ekonomik ömür, panelin sağladığı faydanın yatırım maliyetini karşılayıp kâr getirdiği süre olarak da düşünülebilir, ki bu da 25 yılı aşan bir süredir.

Panel ömrünü etkileyen faktörler şunlardır:

• Kalite ve Üretim Teknolojisi: Tanınmış üreticilerin sertifikalı panelleri yüksek dayanıklılık testlerinden geçer. UV ışınlarına, sıcak-soğuk döngüsüne, nem ve mekanik yüke karşı test edilen panellerin bozulma hızı (degradation rate) düşüktür. Örneğin yılda %0.5 güç kaybı gibi çok düşük bir degrade oranıyla çalışırlar. Bu da 25 yılda toplamda %12 civarı bir kayıp demektir. Daha düşük kaliteli panellerde degrade oranı daha yüksek olabilir, bu da ömrün efektif kısalması anlamına gelir.

• Çalışma Koşulları: Aşırı sıcak iklimler, panellerin ömrünü biraz kısaltabilir çünkü yüksek sıcaklık hücrelerdeki kimyasal bozulmayı hızlandırır. Ayrıca çok sert iklim olayları (dolu fırtınası gibi) panel yüzeyine zarar verebilir. Ancak kaliteli paneller genelde 25 mm çapında doluya bile dayanacak cam yapısına sahiptir. Endüstriyel kirlilik (asit yağmurlar, kimyasal buharlar) da panel yüzeyi ve bağlantılarına zarar verebileceğinden, bu tip ortamlarda panellerin ömrü hafif etkilenebilir.

• Bakım ve Temizlik: Güneş panelleri minimal bakım gerektirse de, düzenli temizlik ve kontrol ömürlerini uzatır. Panel yüzeyinde biriken toz, kir, kuş pisliği gibi etmenler temizlenmezse zamanla hücrelerde sıcak nokta (hot-spot) oluşumuna neden olabilir. Bu da panelin lokal olarak zarar görmesine yol açabilir. Ancak panel yüzeyi periyodik (örneğin yılda 2 kez) temizlenir ve gevşek konektör, su sızdırmazlık kontrolü gibi basit bakımlar yapılırsa, paneller rahatlıkla garantili ömrünü aşarak çalışır.

• Inverter ve Sistem Ömrü ile İlişki: Panellerin ömrü 25-30 yıl olsa da, sistemdeki invertör gibi diğer bileşenler genelde 10-15 yıl ömürlüdür. İnvertörlerin belki bir kez değiştirilmesi gerekebilir ancak paneller aynı kalır. Bu bağlamda panellerin ömrünü doldurması, sistemdeki en son aşamadır. Pek çok fabrika 25 yıl sonra bile panelleri değiştirmeden kullanmaya devam edebilir, sadece belki daha ileri yıllarda (30-35. yıl gibi) üretim düşüşü barizleşirse yenileme düşünülebilir.

Sonuç olarak, fabrika için güneş paneli kurulumu yapıldığında panellerin minimum 25 yıl görev yapacağı öngörülür. Bu süre, panellere verilen performans garantisiyle de desteklenir. Gerçekte ise 30 yıl veya daha uzun süre hizmet veren paneller söz konusudur. 25 yıl sonra dahi paneller tamamen bozulmaz, sadece biraz daha az üretirler. Dolayısıyla, güneş panellerinin ömrü bir fabrikanın perspektifinden bakıldığında oldukça uzundur ve bu süre içerisinde birçok kez kendilerini amorti edecek kadar enerji üretebilirler.

Fabrika için güneş paneli kurulumu sonrasında bakım ve işletme maliyetleri nelerdir?

Güneş enerjisi sistemleri, çalışmaya başladıktan sonra geleneksel enerji kaynaklarına kıyasla oldukça düşük bakım ve işletme maliyetlerine sahiptir. Bu da fabrikalar için önemli bir avantajdır çünkü yüksek işletme giderleri oluşturan bir sistem değildir. Bakım ve işletme maliyetlerini başlıklar halinde ele alalım:

• Periyodik Temizlik: Fabrika çevresindeki toz, kir ve diğer partiküller zamanla panel yüzeyinde birikebilir ve panel verimini düşürebilir. Bu nedenle panellerin belirli aralıklarla (yılda birkaç kez, ihtiyaca göre 2-4 kez) temizlenmesi önerilir. Temizlik genelde su ve yumuşak fırçalarla, sabah erken veya akşam saatlerinde (güneş paneli yüzeyi soğukken) yapılır. Eğer fabrika yoğun tozlu bir bölgede ise daha sık temizlik gerekebilir. Temizlik maliyeti, dışarıdan hizmet alınıyorsa panel başına oldukça düşüktür veya fabrika bakım ekibi tarafından da yapılabilir. Genel olarak yıllık temizlik masrafı, üretilen enerjiden kazanılan paranın çok ufak bir kısmına tekabül eder.

• İnvertör ve Ekipman Kontrolleri: İnvertörler için genelde üretici 5-10 yılda bir bakım veya yenileme kitleri önerir. İnvertör fanlarının tozdan arındırılması, gerekiyorsa soğutma sisteminin kontrolü gibi işlemler yapılır. İnvertörler üzerinde sürekli elektronik izleme olduğu için arıza durumları genellikle önceden uyarı verir. Tipik olarak kaliteli bir invertörün ömrü 10-15 yıldır, sonrasında değişim maliyeti planlanabilir. Bu değişim maliyeti, toplam yatırımın yaklaşık %10-15’i kadar olabilir ve tek seferliktir. Ancak 10-15 yıl boyunca invertör bakımına çok az masraf gider. Diğer ekipmanlardan kablo ve bağlantı ekipmanları ise bakım gerektirmez, sadece yılda bir görsel olarak kontrol edilip gevşeme/korozyon var mı bakılır.

• Temizlik ve Bakım İşçiliği: Eğer fabrika kendi teknik personeline bu işleri yaptırabiliyorsa ekstra maliyet neredeyse oluşmaz. Dışarıdan periyodik bakım anlaşması yapmak da mümkündür; örneğin bazı EPC firmaları yıllık belirli bir bedelle (genelde sistem kurulu gücü başına çok küçük bir bedel) bakım hizmeti verir. Bu hizmete panellerin yıkanması, invertör uzaktan izleme, arıza halinde müdahale gibi işler dahil olabilir. Bu bedel, 1 MW’lık bir tesis için yıllık birkaç on bin TL mertebesinde olabilir ki bu, tesisin ürettiği elektriğin değerine kıyasla düşüktür.

• Arıza ve Onarım: Güneş panelleri içinde hareketli parça olmadığından bozulma olasılığı çok düşüktür. Ancak nadiren de olsa bir panelde hotspot kaynaklı çatlama veya bypass diyot arızası yaşanabilir. Bu durumda ilgili panelin değiştirilmesi gerekir. Garanti süresi içinde ise üretici firma yeni paneli ücretsiz sağlar. Garanti dışıysa da panel maliyeti sistemin bütünü düşünüldüğünde ihmal edilebilir düzeydedir. Benzer şekilde DC kablolarda gevşeme veya kemirgen zararı gibi durumlar gözlemlenirse ufak onarımlarla giderilir. Topraklama hattının sürekliliği, vidaların sıkılığı gibi kontroller yapılarak riskler minimize edilir. Bu onarımların maliyeti genelde çok düşüktür ve sık aralıklarla çıkmaz.

• Sigorta: Bazı işletmeler, güneş santrali için ayrıca mühendislik sigortası yaptırır. Bu sigorta, yıldırım, doğal afet, yangın gibi durumlarda panel/invertör zararlarını karşılar ve iş kaybını teminat altına alır. Sigorta primi, yatırımın binde birkaç gibi düşük bir oranıdır yıllık. Bu bir zorunlu masraf değildir ama işletme güvenliği için tercih edilebilir.

Genel olarak karşılaştırmak gerekirse, bir güneş enerjisi santralinin yıllık işletme-bakım maliyeti, ilk kurulum maliyetinin %1’ini geçmez çoğu zaman. Örneğin 1 milyon TL’lik bir yatırımın yıllık bakımı belki 5-10 bin TL civarında olabilir (temizlik ve olası ufak parça değişimleri dahil). Bu da üretilen elektrikle kazanılan paranın çok küçük bir kısmıdır. Bu yüzden denir ki “güneş santralleri çalıştırması en kolay enerji tesisleridir”. Fabrika yönetimi açısından bakıldığında, kurulum sonrası büyük bir operasyon yükü getirmez. Fabrika teknik ekibi temel izlemenin dışında normal işine devam eder, sistem kendi kendine güneş çıktıkça üretim yapar.

Sonuç olarak, fabrika için güneş paneli kurulumu sonrası bakım ve işletme maliyetleri ihmal edilebilir derecede düşük olup, sistemin ekonomik avantajlarını gölgelemeyecek düzeydedir. Bu düşük bakım ihtiyacı da güneş enerjisinin tercih edilmesinde önemli bir etkendir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu kendini kaç yılda amorti eder?

Güneş paneli kurulumunun geri ödeme süresi (amorti süresi), yapılan yatırımın sağladığı elektrik tasarrufu sayesinde kaç yıl içinde geri kazanıldığını gösterir. Fabrikalar için çatı GES projelerinde amortisman süresi, elektrik fiyatları, sağlanan teşvikler ve yatırım maliyetine bağlı olarak genelde 4-6 yıl aralığında gerçekleşir. Bu süre, son yıllarda elektrik birim fiyatlarındaki yükseliş ve yenilenebilir enerji teknolojilerinin ucuzlaması sayesinde oldukça azalmıştır.

Örnek bir hesaplama yapalım: Fabrikanızın çatısına 500 kW’lık bir güneş enerjisi sistemi kurdunuz diyelim. Bu sistemin kurulum maliyetinin yaklaşık 7 milyon TL olduğunu varsayalım. Yıllık üreteceği elektrik ise ortalama 750.000 kWh olsun (bölgeye göre değişebilir). Şebekeden alacağınız elektriğin birim fiyatı (vergiler dahil) 3 TL/kWh civarında farz edersek, yılda sağlanacak tasarruf 750.000 * 3 = 2.250.000 TL olacaktır. Bu durumda basitçe yatırımın geri dönüş süresi 7.000.000 / 2.250.000 ≈ 3.1 yıl olarak hesaplanır. Elbette bu kaba bir hesap; gerçek hayatta devreye alma zamanı, kademeli artan tarifeler vb. ufak farklar olabilir ama üç yılı aşkın bir sürede yatırım kendini ödeyip kâra geçmeye başlar. Nitekim son dönemde kurulan birçok fabrika GES projesinin 2-4 yıl arasında geri dönüşe geçtiği rapor edilmektedir.

Amortisman süresini etkileyen başlıca faktörler şunlardır:

• Elektrik Birim Fiyatı ve Artış Oranı: Eğer elektrik fiyatları yüksekse ve düzenli artış gösteriyorsa, güneş enerjisinin sağladığı tasarruf miktarı da artar. Türkiye’de son yıllarda sanayi tarifelerindeki zamlar, geri dönüş süresini kısaltıcı etki yapmıştır. Örneğin elektrik fiyatının yılda %20 arttığı bir ortamda güneş enerjisinden elde edeceğiniz tasarrufun değeri de artacağından, başlangıçta 5 yıl olan geri dönüş, fiiliyatta 4 yıla inebilir.

• Yatırım Maliyeti: Kurulum maliyetini düşüren herhangi bir etken (teşvik, hibe, uygun kredi) geri dönüşü hızlandırır. Örneğin Avrupa Kalkınma Bankası’ndan hibeye başvurarak 1 MW’lık bir proje için 200.000 Euro hibe alan bir şirket, geri dönüş süresini birkaç yıl kısaltmıştır. Aynı şekilde KDV muafiyeti, gümrük teşviği gibi destekler de etkilidir.

• Üretim Performansı: Sistem, beklenenden daha fazla üretim yaparsa (örneğin çok iyi bir güneş yılı geçerse) kazanç artar ve süre kısalır. Tam tersi durumda (olağandışı uzun süren arızalar veya kötü hava koşulları) biraz uzayabilir. Ancak genellikle planlanan üretim gerçekleşir.

• Tüketim Oranı: Üretilen elektriğin ne kadarının fabrikada kullanıldığı da önemli. Net metering sayesinde fazla elektriği satabiliyorsunuz, fakat satış fiyatı (özellikle tüketiminizi aşan kısım için) düşük olabilir veya sınırlandırılmıştır. Bu yüzden optimum boyuttaki bir sistemle üretimin çoğunu kendiniz kullanıyorsanız, maksimum tasarrufu elde eder ve geri dönüşü hızlandırırsınız. İhtiyaç üzerinde devasa bir sistem kurup enerjinin yarısını bedelsiz şebekeye vermek, geri dönüş süresini anlamsız şekilde uzatacaktır.

Genel piyasa gözlemleri, 2020’lerin ortasında Türkiye’de fabrika çatı GES’lerinin ortalama 4-5 yılda kendini amorti ettiğini gösteriyor. Hatta uygun finansmanla bu süre daha da düşük efektif hale gelebiliyor (örneğin düşük faizli kredi taksitlerini öderken bile tasarrufunuz taksitleri karşılayabiliyor). Örneğin, uygun bir TL kredi ile 5 yılda sistem kendini öderken, elektrik fiyatlarındaki artışlar nedeniyle fiili olarak 4 yılda geri ödeme tamamlanabilir.

Özetle, fabrika için güneş paneli kurulumu genellikle 5 yılın altında bir sürede yatırım geri dönüşü sağlayan ve sonrasında 20 yıl veya daha fazla bedava elektrik getiren çok kârlı bir yatırımdır. Bu sürenin kısa oluşu, işletmelerin güneş enerjisine yönelmesindeki en büyük teşviklerden biridir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için devlet teşvikleri ve destekleri nelerdir?

Türkiye’de yenilenebilir enerji yatırımlarını özendirmek ve hızlandırmak amacıyla devlet çeşitli teşvikler ve destek mekanizmaları sağlamaktadır. Fabrikaların güneş paneli kurulumu için doğrudan veya dolaylı olarak yararlanabileceği başlıca teşvik ve destek unsurları şunlardır:

• YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması): Lisanssız çatı GES’ler için klasik YEKDEM alım tarifesi uygulanmasa da, üretilen fazla elektriğin on yıl boyunca şebeke tarafından satın alınması bir tür destektir. 2019 sonrası mevzuata göre, her fatura döneminde (aylık) fabrikanın şebekeye verdiği ihtiyaç fazlası enerji, dağıtım şirketi tarafından güncel tek zamanlı tarife bedelinden satın alınmaktadır. Bu, fazla enerjinin boşa gitmemesini ve makul bir gelir sağlamasını güvence altına alır. On yıllık sürenin sonunda güncel piyasa fiyatlarından satış devam edebilir veya mekanizmanın durumu tekrar değerlendirilebilir.

• Vergi Teşvikleri: Yenilenebilir enerji yatırımları belirli vergi avantajlarına sahiptir. Örneğin, güneş enerjisi ekipmanlarının ithalatında bir dönem gümrük vergisi muafiyeti uygulanmıştır. Ayrıca yatırım teşvik belgesi alındığında KDV istisnası veya gümrük muafiyeti gibi avantajlar sağlanabilir. 2022 yılında yürürlüğe giren bir düzenleme ile çatısına güneş enerjisi kuran sanayi abonelerinin, ihtiyaç fazlası satışlarından elde ettiği gelir için 10 yıl boyunca gelir vergisi muafiyeti sağlanmıştır (bu bireysel aboneler için de geçerliydi). Bu tür vergi teşvikleri yatırımın geri dönüşünü hızlandırır.

• Hibe ve Destek Programları: Ulusal ve uluslararası kurumlar zaman zaman yenilenebilir enerji projelerine hibe desteği vermektedir. Örneğin, Avrupa Birliği veya Dünya Bankası destekli programlarda KOBİ’lere yenilenebilir enerji yatırımları için hibe veya düşük faizli kredi imkanı sunulmuştur. TÜBİTAK’ın veya KOSGEB’in enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji çağrılarında uygun projelere hibe desteği sağlanabiliyor. EBRD (Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası) Türkiye’de bazı işletmelere yeşil enerji projeleri için hibe/finansman kombinasyonu sunmuştur (örneğin belli bir kredi diliminin %10-15’ini hibe olarak verme gibi). Fabrikalar bu programları takip ederek yararlanabilir.

• Düşük Faizli Yeşil Krediler: Birçok banka, yenilenebilir enerji projeleri için özel kredi paketleri sunuyor. Bu krediler genelde uzun vadeli (5-10 yıl) ve görece düşük faizli oluyor. Ayrıca geri ödemesiz dönem veya esnek ödeme yapısı gibi kolaylıklar içerebiliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile bazı anlaşmalı finans kurumları, Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji projelerine sübvansiyonlu kredi sağlama programlarına sahip olabiliyor. Bu tür kredi destekleri, projenin finansman maliyetini düşürerek dolaylı teşvik etkisi yapmaktadır.

• Muafiyetler ve Kolaylıklar: Lisanssız GES kurulumu yapan fabrikalar, üretim lisansı alma, şirket kurma gibi yükümlülüklerden muaftır. Bu zaten yasal bir kolaylıktır. Ayrıca EPİAŞ gibi piyasa işlemlerine kayıt olma zorunluluğu olmadan mahsuplaşma yapabilmek de bir avantajdır. Yine OSB içinde kurulum yapılıyorsa, prosedürler OSB dağıtım şirketi aracılığıyla tek noktadan halledilebiliyor ki bu da pratik bir kolaylıktır.

Bunların yanı sıra yerel bazda bazı dağıtım şirketleri proje onay süreçlerinde rehberlik yaparak veya hızlı onay vererek teşvik edici rol oynayabiliyor. Organize Sanayi Bölgeleri, kendi çatılarında GES kurmak isteyen firmalara ortak çözümler sunabiliyor (örneğin toplu teklif alımı gibi).

Türkiye’de yenilenebilir enerji politikaları zaman zaman güncellendiğinden, teşvik ve desteklerin kapsamı genişleyebilmektedir. Örneğin 2023 Temmuz’unda lisanssız yönetmelikte değişiklik yapılarak mahsuplaşma koşulları iyileştirilmiştir. Okuyucuların güncel destekleri Enerji Bakanlığı ve EPDK duyurularından takip etmeleri tavsiye edilir.

Özetle, bir fabrika çatısına güneş paneli kurarken yatırımcı; vergi indirimleri, hibe programları, uygun kredi olanakları ve alım garantisi gibi çeşitli desteklerden yararlanabilir. Bu destekler doğru şekilde kullanıldığında yatırım maliyetini azaltır ve projenin finansal fizibilitesini çok daha cazip hale getirir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu sırasında alınması gereken güvenlik önlemleri nelerdir?

Güneş paneli kurulumu sırasında ve sonrasında güvenlik, hem çalışanların emniyeti hem de sistemin sağlam çalışması için ön planda tutulmalıdır. Fabrika çatısında yapılan bir kurulumda dikkate alınması gereken başlıca güvenlik önlemleri şöyle sıralanabilir:

• İşçi Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri: Çatıda çalışmak yüksekten düşme riski içerdiğinden, montaj ekibi mutlaka güvenlik halatları ve tam vücut emniyet kemerleri kullanmalıdır. Çatı kenarlarında uygun bariyerler veya yaşam hatları kurulmalıdır. Çalışanlar sertifikalı yüksekte çalışma eğitimi almış olmalıdır. Ayrıca elektrik bağlantıları yapılırken kişisel koruyucu ekipman (yalıtkan eldiven, gözlük vb.) kullanılmalıdır. Montaj sırasında çatı üzerinde kayganlık olmaması için mümkünse kuru hava koşulları beklenmeli, ıslak/yağışlı zeminde çalışma yapılmamalıdır. Ek olarak, panel veya konstrüksiyon malzemelerinin taşınması sırasında ağırlıklar dengeli dağıtılmalı, alttaki üretim alanına bir şey düşmemesi için gerekli çevre emniyeti (aşağıdaki çalışma alanının şeritle kapatılması vs.) sağlanmalıdır.

• Elektriksel Güvenlik: Sistemin kurulumu esnasında ve işletmede, elektriksel güvenlik kuralları titizlikle uygulanmalıdır. Paneller güneş aldığında DC gerilim üretmeye başlar; bu nedenle montaj sırasında bağlantılar yapılırken panel üzerlerinin örtülmesi veya akım kesicilerinin açık konumda olması önerilir. Tüm kablo bağlantıları doğru polarite ile ve sıkı şekilde yapılmalıdır, gevşek bağlantılardan kaçınılmalıdır. İnvertör ve AC bağlantılar, yetkili elektrik mühendisi gözetiminde gerçekleştirilmeli, devreye almadan önce tüm devrelerde izolasyon testleri yapılmalıdır. Ayrıca sistem devreye girdiğinde, invertörlerin şebeke elektriği kesildiğinde otomatik kapandığından emin olunmalıdır (anti-adalandırma özelliği); bu hem bakım personeli hem şebeke güvenliği için zorunlu bir önlemdir.

• Yangın ve Aşırı Akım Koruması: Güneş enerjisi sistemlerinde yangın riskini minimize etmek için doğru boyutta sigortalar ve devre kesiciler kullanılmalıdır. DC tarafında özellikle ark oluşumunu önleyen PV sigortaları ve DC ayırıcılar olmalıdır. Kablolar güneş altında ısınacağından, taşıyabilecekleri akımdan yüksek akım geçmemesi için dizayn uygun yapılmalıdır. Bağlantı kutularında ve panolarda aşırı akım, toprak kaçağı ve aşırı gerilim koruma röleleri yer almalıdır. Tüm bileşenler ısıya dayanıklı bir şekilde monte edilmeli, panel arkalarındaki kablo tertipleri UV dayanımlı kelepçelerle sabitlenmelidir ki zamanla gevşeyip ark yapmasın. Fabrika çatı GES’lerinde yangın durumunda AC taraftan şebekeyi kesen acil durum şalterleri de kurulur. Olası bir yangın halinde itfaiye ekiplerinin güvenli müdahalesi için çatıda GES olduğunu belirten uyarı etiketleri ve krokiler bulundurmak da iyi bir uygulamadır.

• Topraklama ve Yıldırımdan Korunma: Tüm metal aksamların uygun şekilde topraklanması, elektriki güvenliğin temel şartlarındandır. Panellerin çerçeveleri, konstrüksiyon profilleri, inverter metal kasası ve taşıyıcı yapılar tek bir bakır topraklama hattıyla tesisin mevcut topraklama sistemine bağlanmalıdır. Böylece kaçak akım veya yıldırım düşmesi gibi durumlarda akım güvenli bir yol bulur. Fabrika çatısındaki GES için ayrıca yıldırımdan korunma önlemleri alınmalıdır. Mevcut paratoner sistemi varsa, panellerin onun etki koruma alanı içinde olduğundan emin olunur veya gerekiyorsa ek paratoner çubukları yerleştirilir. Yıldırım kaynaklı aşırı gerilimlere karşı DC ve AC hatlara parafudr (aşırı gerilim koruyucu) takılması da önemlidir. Bunlar, yıldırım indüksiyonlı pik akımlarını toprak hattına deşarj ederek inverter ve panelleri korurlar.

• Etiketleme ve Uyarılar: Sistem kurulduktan sonra, hem DC hem AC tarafta gerilim taşıyan tüm noktalar uygun uyarı etiketleriyle işaretlenmelidir. Örneğin “Dikkat! Güneş Panelleri – DC Kablo” gibi etiketler, bakım yapacak kişileri uyarır. AC panolarda GES beslemesi olduğu belirtilmelidir. Bu hem çalışan personelin güvenliği, hem de ilerde tesisle uğraşacak üçüncü kişilerin (örneğin itfaiye, dağıtım şirketi personeli) bilgilendirilmesi için gereklidir. Ayrıca invertör odası veya alanı kilitli tutulmalı, sadece yetkili kişilerin erişimine açık olmalıdır.

• Çalışma İzni ve Koordinasyon: Fabrika sahasında, GES kurulumu esnasında diğer faaliyetlerle (özellikle üretim bantlarıyla) çakışma olmamasına dikkat edilmelidir. Gerekirse çalışma izni prosedürleri uygulanmalı, enerji altında olan yerlere müdahale edilmeden önce ilgili birimlerden onay alınmalıdır. Örneğin fabrika ana panosuna GES bağlantısı yapılırken, bu iş planlı bir bakım aralığında veya üretime ara verilen bir zamanda gerçekleştirilmelidir. Bu, hem güvenlik hem de fabrikanın kesintisiz işletmesi için kritiktir.

Tüm bu önlemler, endüstriyel bir kurulum olan fabrika GES’lerinde gerek kurulum aşamasında gerekse işletme sürecinde maksimum güvenliği sağlamayı amaçlar. Unutulmamalıdır ki, güneş enerjisi sistemleri doğru kurulduğunda ve gereken güvenlik adımları uygulandığında son derece emniyetli sistemlerdir. Örneğin Avrupa’da binlerce fabrika çatısında GES bulunmaktadır ve alınan güvenlik önlemleri sayesinde ciddi bir sorun yaşanmadan işletilmektedir. Fabrikanız için de benzer şekilde, uzman ekipler bu önlemleri alarak kurulum yapacak ve böylece hem personelinizin güvenliği sağlanacak hem de yatırımızın korunması garanti altına alınacaktır.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için enerji depolama (batarya) gerekli midir?

Fabrika ölçeğinde bir güneş paneli kurulumu genellikle şebekeye bağlı (on-grid) olarak tasarlanır ve bu durumda enerji depolama zorunlu değildir. Yani, çoğu fabrika çatısı GES projesinde batarya kullanılmaz. Bunun sebebi, Türkiye’de uygulanan mahsuplaşma (net metering) sistemi sayesinde, gündüz üretilen fazla elektriğin fiilen şebekede depolanıp gece eksik kalan dönemde şebekeden çekilebilmesidir. Şebeke adeta bir “sanal batarya” gibi çalışır.

On-grid sistemlerde, güneş panelleri gündüz üretim yaparken fabrikanın anlık tüketimi öncelikle güneşten karşılanır; fazla olursa şebekeye verilir, yetersiz kalırsa şebekeden çekilir. Bu dengeleme için batarya şart değildir. Elektrik dağıtım şirketi, ay sonunda ürettiğiniz ve tükettiğiniz enerji miktarını hesaplar, fazla üretiminizi satın alır veya eksik üretiminizi faturalandırır. Dolayısıyla, geceleri veya bulutlu günlerde de fabrikanız ihtiyacı olan elektriği şebekeden alarak üretime devam eder.

Ne zaman batarya düşünülmeli? Enerji depolama üniteleri (lityum iyon aküler gibi) daha çok şu durumlarda gündeme gelir:

• Fabrikanın kesintisiz güç ihtiyacı çok kritiktir ve şebeke elektriğinde sık sık kesinti olmaktadır. Eğer elektrik kesintilerinde üretiminiz çok büyük zarar görüyorsa, bir UPS veya batarya destekli sistem kullanarak güneş panellerinin gündüz ürettiği enerjiyi depolayıp, kesinti anında acil yedek güç sağlayabilirsiniz. Bu, şebekeden bağımsız (off-grid) veya hibrit sistem olarak adlandırılır ve özel hybrid invertörler gerektirir. Ancak bu durumda bile batarya kapasitesi çok yüksek olmadığı sürece tam bir yedekleme sağlamak güç olabilir. Genelde kritik bazı yükler bataryadan beslenir (örn. kontrol sistemleri, aydınlatma, vs.).

• Elektrik tarifelerinde çok belirgin saatlik fiyat farkları varsa (örneğin gece çok ucuz, gündüz çok pahalı gibi), batarya şarj-deşarj stratejisi ile avantaj elde edilebilir. Türkiye’de sanayi için böyle bir zaman-of-day tarife pek yok, çoğunlukla tek zamanlı veya az fark içeren çok zamanlı tarifeler var. Bu nedenle batarya ile arbitraj yapmak (ucuz saatlerde şarj, pahalıda kullan) genelde anlamsız.

• Fabrika tamamen şebekeden bağımsız çalışmak istiyordur. Bu nadir bir durumdur çünkü çoğu fabrika şebekeye bağlı kalmak ister. Ancak uzak bir bölgede, şebekeden elektrik alamayan bir tesis söz konusuysa, o zaman batarya zorunlu olur (off-grid çalışma için). Bu senaryoda güneş panellerine ek olarak jeneratör ve büyük batarya bankaları kurulur. Maliyetler oldukça yükselir.

Batarya kullanmanın dezavantajları: Günümüz şartlarında endüstriyel ölçekli bataryalar oldukça pahalıdır. Örneğin 1 MWh depolama yapabilecek bir lityum iyon batarya sistemi, belki de 1 MW’lık güneş santralinin maliyetine yakın veya daha fazla bir bedel tutar. Ayrıca bataryaların 10 yıl gibi ömürleri vardır, yani panellerden önce yenileme ihtiyacı doğar. Bakım gerektirirler (BMS – batarya yönetim sistemi takibi vs.) ve yer kaplarlar. Bu yüzden, eğer şebeke mevcutsa ve güvenilirlik kabul edilebilir düzeydeyse, ekonomik olarak batarya yatırımının geri dönüşü zayıf kalır. Nitekim Türkiye’de lisanssız çatı uygulamalarında depolama yaygın değildir. Depolama daha çok lisanslı projelerde, şebekeye verilen kapasiteyi artırmak için düşünülmektedir (yeni mevzuatlarla lisanssızda da depolama kurulursa satış yapılabilecek durumlar gelişiyor, ama bu ayrı bir konu).

Hibrit invertör opsiyonları: Bazı fabrikalar geleceğe dönük olarak hibrit invertörler kurup şimdilik batarya bağlamayabilir, ileride ekonomik olursa batarya ekleyebilirler. Ancak hibrit invertörler de standart on-grid invertörlere göre pahalıdır. Bu kararı verirken dikkatli analiz gerekir.

Özetle, fabrika için güneş paneli kurulumu yaparken batarya gerekli değildir. Çoğu uygulamada şebeke, depolama görevini üstlenir ve sistem maliyet-optimizasyon dengesi açısından bataryasız tasarlanır. Ancak fabrikanızın özel bir durumu varsa (örneğin sürekli elektrik kesintileri büyük problem yaratıyorsa), belirli bir batarya kapasitesi entegre edilerek kritik yükler için kesintisiz güç sağlanması planlanabilir. Bu durum, klasik GES projelerinden bir miktar farklı bir mühendislik ve maliyet hesabı gerektirir. Yine de genel cevap olarak: Şebekeye bağlı bir fabrika GES kurulumu için batarya zorunlu değildir ve çoğu zaman ekonomik değildir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu elektrik kesintilerinde çalışır mı?

Standart şebeke bağlantılı (on-grid) güneş paneli sistemleri, elektrik kesintisi olduğunda şebeke güvenliği için otomatik olarak devre dışı kalır. Yani, eğer genel elektrik kesilmişse, fabrikanın çatısındaki güneş panelleri o an güneş olsa bile invertörlerini şebekeden ayırır ve üretim durur. Bunun temel nedeni, kesinti sırasında dağıtım hattında bakım yapan personelin, sizin güneş paneli sisteminizden gelen enerjiyle karşılaşıp çarpılmasını önlemektir (bu özelliğe “anti-islanding” denir). Bu durum on-grid güneş enerjisi sistemlerinin normal ve gerekli bir davranışıdır.

Dolayısıyla, eğer fabrikanızın bulunduğu bölgede elektrik kesilirse ve sizin güneş santraliniz şebekeye bağlı tipik bir sistem ise, fabrikada da elektrik olmayacaktır (aynı kesintiden etkilenirsiniz). GES invertörleri şebeke gelince otomatik olarak saniyeler içinde tekrar senkronize olup üretime devam eder.

Peki, kesinti anında güneş enerjisini kullanmanın yolu yok mu? Var, ancak bunun için ilave sistemler gerekir:

• Batarya Destekli Hibrit Sistemler: Eğer sisteminiz hibrit invertör ve batarya içeriyorsa, elektrik kesintisi olduğunda kritik yükler için invertör adeta bir UPS (kesintisiz güç kaynağı) gibi devreye girerek bataryadan ve panelden besleme yapabilir. Bu, şebekeden yalıtılmış bir adacık (island) modu yaratır. Ancak bu senaryoda invertör kapasitesinin ve batarya büyüklüğünün, beslemek istediğiniz yükler için yeterli olması gerekir. Örneğin aydınlatma, kontrol sistemleri gibi temel yükleri bir süre idare edebilir, ancak büyük motorlar, fırınlar gibi ağır makineleri çalıştırmak için çok büyük batarya bankaları gerekebilir.

• Jeneratör ile Birlikte Kullanım: Bazı fabrika GES sistemlerinde, bir senkronizasyon paneli aracılığıyla güneş panelleri bir dizel jeneratör ile beraber de çalışabilir. Kesinti olduğunda jeneratör devreye girer, invertörler jeneratörün sanal şebekesine senkronize olup üretime devam eder. Bu karma çözüm, jeneratör yakıt tüketimini azaltabilir çünkü bir kısım gücü güneş sağlar. Ancak bu oldukça ileri seviye bir kontrol gerektirir ve her invertör buna uygun olmayabilir. Fabrika özelinde ihtiyaç varsa, bu düzenek kurulabilir.

• Off-grid (Şebekeden Bağımsız) Sistemler: Bu tip sistemler tamamen şebekeden ayrı çalışırlar. Elektrik kesintisinden etkilenmezler çünkü zaten şebeke kullanmazlar. Gündüz panel, gece büyük akü gruplarıyla 24 saat enerji sağlar. Ancak daha önce bahsedildiği gibi, bu büyük ölçekli bir fabrika için pratik değildir ve genellikle şebeke olmayan yerler için kullanılır.

Standart kurulumda, inverterler kesinti anında kendini kapattığı için fabrika GES’leri kesintilerde enerji sağlamaz. Bu bir dezavantaj gibi görünse de normal şartlarda fabrika zaten şebekeden beslendiğinden, kesinti süreleri genelde az ve belki de güneşin olmadığı zamanlar olabilir. Yine de kritik tesisler (örneğin kesinti toleransı sıfır olan prosesler) söz konusuysa, güneş enerjisi ile birlikte batarya veya jeneratör destekli bir çözüm düşünülmelidir.

Özetle: Hayır, geleneksel bir fabrika güneş paneli kurulumu elektrik kesintisi sırasında tek başına çalışmaya devam etmez. Şebeke elektriği olmadığı anlarda invertör güvenlik gereği üretimi durdurur. Ancak kesinti durumunda da enerji istiyorsanız, sisteminizi enerji depolama veya jeneratör ile entegre bir hibrit yapıda tasarlamanız gerekir. Bu, başlangıç maliyetini yükseltebilir ama kritik uygulamalar için gerekli olabilir. Çoğu fabrikada ise şebeke kesintileri nadir olduğundan ve belki de kısa süreli olduğundan, ilave yatırım yapmadan bu risk jeneratör veya UPS’lerle yönetiliyor. Güneş enerjisinin temel kullanım amacı, kesintide enerji sağlamak değil, elektrik faturasını düşürmek olduğundan, standart kurulumlar kesinti sırasında devre dışı kalacak biçimde projelendirilir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu ile üretilen fazla elektrik şebekeye satılabilir mi?

Evet, fabrikaların çatılarına kurdukları lisanssız güneş enerjisi santralleri ile üretilen ve fabrikanın o anki tüketiminin üzerinde kalan elektrik enerjisi yasal çerçevede şebekeye satılabilir. Türkiye’de uygulanan aylık mahsuplaşma sistemi sayesinde, her fatura döneminde (aylık) tüketiminizi aşıp şebekeye verdiğiniz ihtiyaç fazlası enerji için gelir elde edersiniz. Bu mekanizma şu şekilde işler:

• Aylık Mahsuplaşma: Ay boyunca fabrikanızın ürettiği ve şebekeye verdiği enerji ile şebekeden çektiği enerji karşılaştırılır. Önce denkleştirme yapılır, yani örneğin bir ayda 50.000 kWh üretip şebekeye verdiniz ve 40.000 kWh şebekeden tükettiniz ise, mahsuplaşma sonrası net 10.000 kWh fazla üretiminiz var demektir. Bu fazla üretim, elektrik tedarik şirketi (genelde görevli dağıtım şirketi) tarafından satın alınır. Satın alma bedeli, sanayi elektriği için uygulanan tek zamanlı aktif enerji birim fiyatıdır (dağıtım bedeli ve vergiler düşülmüş çıplak enerji fiyatı). Bu bedel, fiili anlamda sizin fazla enerjinizin gelire dönmesi demektir. Ödeme, aylık faturanızda alacak olarak gösterilir veya takip eden döneme devredip mahsup edilebilir.

• On Yıl Alım Garantisi: Yasalar, yenilenebilir enerji kaynaklarından lisanssız üretilen ve şebekeye verilen ihtiyaç fazlası elektriğin 10 yıl süreyle satın alınacağını garanti altına almıştır. Bu, 10 yıl boyunca aylık mahsuplaşma sonucunda her ay fazla enerjiniz varsa bunun bedelini alacağınızı belirtir. 10 yıl sonunda mevcut uygulama devam ederse yine satabilirsiniz ancak tarife belki piyasa koşullarına göre düzenlenir (örneğin PMUM spot fiyatları gibi). Şu anki mekanizma ile zaten perakende tarifeden alım yapıldığı için oldukça avantajlıdır.

• Satış Miktarı Sınırı: Lisanssız üretimde yıllık bazda şebekeye satabileceğiniz enerji miktarı bir sınıra tabidir: İlişkili tüketim tesisinin yıllık toplam tüketimini aşamaz. Yani bir yılda fabrikanız 1.000.000 kWh tükettiyse, şebekeye satılacak üst limit de 1.000.000 kWh’tir (bu miktar üzerinde üretim yapıp şebekeye verirseniz, fazlası bedelsiz YEKDEM katkısı sayılır). Bu kural, sisteminizi tüketiminize orantılı boyutlandırmaya teşvik eder. Mesela tüketiminizin 3 katı büyüklüğünde bir tesis kurup büyük kâr elde etmeyi engeller. Ancak normal şartlarda zaten çatı alanınız ve trafo kapasiteniz bu kadar fazla kurmaya izin vermez; yine de yasa gereği bir limit mevcuttur. Mesken aboneleri için 50 kW altı muafiyet hariç, tüm abone grupları bu kurala tabidir.

• Faturalandırma: Eğer bir ay net fazla üretim yaptıysanız, elektrik faturanıza negatif bir tutar (alacak) yansıyabilir. Bu alacak bir sonraki aya devreder ya da tedarikçi şirket bunu size ödeme olarak yapabilir (uygulamada genelde bir sonraki faturalarda mahsup ediliyor veya yıl sonunda talep edilirse ödeme alınabiliyor). Yani doğrudan nakit akışı yerine fatura kredisi gibi düşünebilirsiniz. Bazı şirketler fazla enerji satışından doğan alacağı, işletmenin diğer tesislerindeki elektrik borçlarına aktarabilme esnekliği de sunabiliyor.

Örnek senaryo: Fabrikanız yazın tatile girdi, üretim durdu ama güneş santraliniz çalışıyor. Diyelim Temmuz ayında 100.000 kWh ürettiniz, fabrikanız ise 20.000 kWh tüketti (asgari tüketim). Bu durumda 80.000 kWh şebekeye gitti. Bu 80.000 kWh için, varsayalım birim fiyat 2 TL/kWh olsun, 160.000 TL alacak oluşur. Bu tutar ya sonraki ayların faturalarından düşülür ya da siz talep ederseniz şirket size öder. Bu şekilde kış aylarındaki eksi üretimin (tüketiminizin panel üretimini aştığı dönemler) yaz fazlasıyla dengelenmesi sağlanmış olur.

Özetle, fabrika çatısı GES ile ürettiğiniz fazla elektriği şebekeye satarak gelir elde etmeniz mümkündür ve yasalarla korunan bir haktır. Bunun için ihtiyacınız olan tek şey, bağlantı anlaşmanızı çift yönlü enerji akışına göre yapmış olmak (ki lisanssız GES çağrı mektubu bunu içerir) ve çift yönlü sayaç takılmış olmasıdır. Türkiye’de güneş enerjisi teşvik mekanizması, öz tüketiminizi aşıp sisteme verdiğiniz elektriğin satın alınmasını içerdiğinden, yatırımınız boşa enerji üretmez. Ancak akılda tutulması gereken, en kârlı senaryonun üretilenin önemli bir bölümünün kendi tüketiminize gitmesidir, zira satış fiyatı ile maliyet dengesi öyle optimal olur. Yine de mevcut durumda satış fiyatı da kullanıcı elektrik fiyatıyla aynı olduğu için (10 yıl boyunca), finansal olarak oldukça avantajlı bir konumdasınız demektir.

Fabrika için güneş paneli kurulumu için finansman ve kredi imkanları nelerdir?

Güneş enerjisi yatırımları için son yıllarda bir dizi uygun finansman ve kredi olanağı geliştirilmiştir. Fabrikalar, yüksek ilk yatırım maliyetini kolayca karşılayabilmek için bu finansal enstrümanlardan yararlanabilir. Başlıca finansman yöntemleri ve fırsatları şunlardır:

• Ticari Banka Kredileri: Birçok banka, güneş enerjisi projelerine özel kredi paketleri sunmaktadır. Bu krediler genellikle uzun vadeli (5-10 yıl hatta bazen 10 yıl üzeri) ve makul faiz oranlı olmaktadır. Bankalar, GES projelerini görece düşük riskli gördükleri için teminat konusunda da esneklik sağlayabilmektedir. Örneğin, kurulan güneş santralini teminat kabul eden veya sınırlı teminatla proje finansmanı yapan bankalar vardır. Ayrıca bazı bankalar “yeşil kredi” adı altında çevre dostu projelere faiz indirimi uygulamaktadır. Şirketinizin finansal verileri sağlamsa, %100 krediyle bile proje yapılması mümkündür; böylece öz kaynak ayırmadan yatırım hayata geçirilir ve kredi taksitleri, elektrik faturasından yapılan tasarrufla ödenir. Bu model, enerji performans sözleşmesi mantığına benzer bir şekilde işler: Elektrik faturasına gidecek para, krediye gider, belirli yıl sonunda kredi biter ve sistem size bedava enerji sağlamaya devam eder.

• Uluslararası Fonlar ve Kalkınma Bankaları: Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Dünya Bankası ve IFC gibi kuruluşlar, Türkiye’de yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerini desteklemek için çeşitli kredi programları yürütmektedir. Bu programlar genelde yerel bankalar aracılığıyla işletilir (örneğin EBRD’nin TurSEFF, MidSEFF gibi programları). Bu kapsamda bir fabrikaya GES yatırımı için düşük faizli ve bazen kısmi hibe bile içeren krediler sağlanabilir. Örneğin, bir EBRD programı, yeşil proje kredilerinde faizin bir kısmını sübvanse etmekte veya proje bitiminde başarıya göre %10’luk hibe vermekteydi. Bu tip imkanları proje öncesinde araştırmakta yarar vardır.

• Leasing (Finansal Kiralama): Bazı şirketler, güneş paneli kurulumlarını finansal kiralama yoluyla yapmayı tercih ediyor. Bir leasing şirketi, güneş enerjisi ekipmanlarını satın alıp fabrikanıza kurduruyor; siz de belirlenen kira bedelini (genelde aylık veya üç aylık taksitlerle) ödüyorsunuz. Kira süresi sonunda sistemin mülkiyeti size geçiyor. Leasing avantajı, %1 KDV gibi teşviklerden faydalanabilmesi (finansal kiralamada ekipman KDV’si daha düşük olabiliyor) ve teminat açısından kolaylık sağlaması. Üstelik şirketiniz nakit akışına uygun bir ödeme planı çıkarılabiliyor. GES projeleri, döviz kazandırıcı faaliyet sayılmasa da leasing şirketleri bu alanda istekli davranıyorlar.

• Enerji Performans Sözleşmeleri (ESCO Modelleri): Türkiye’de yeni yeni gündeme gelen bir model de ESCO (Energy Service Company) şirketleri üzerinden yapılan anlaşmalardır. Bu modelde, bir enerji hizmet şirketi sizin fabrikanıza GES kurulumunu kendi finansmanı ile yapar ve elde edilen tasarruf üzerinden bir paylaşım modeliyle gelirini alır. Örneğin, 10 yıl boyunca elektrik faturanızda sağlanan tasarrufun %80’ini ESCO şirketine ödersiniz, %20’si sizde kalır; süre sonunda sistem size bedelsiz devredilir. Bu oran ve süreler sözleşmeye göre değişebilir. Bu yöntemle sıfır yatırım maliyetiyle çatınıza GES kurulumu mümkün olur. Türkiye’de bu modeli uygulayan firmalar yeni çıkmaya başladı ve özellikle kamu binalarında örnekleri görülüyor. Fabrikalar için de potansiyel bir finansman seçeneğidir.

• Kamu Teşvikli Kredi ve Hibeler: Önceki soruda bahsedilen KOSGEB, TÜBİTAK, kalkınma ajansı vb. destekler de finansman yükünü azaltma amaçlıdır. Örneğin, KOSGEB’in KOBİ’lere verdiği düşük faizli kredi destekleri enerji yatırımlarını kapsayabilir; TÜBİTAK’ın bazı programları geri ödemesiz sermaye desteği sağlayabilir. Bu tür hibeler doğrudan finansman olarak bütçenize katkı verir. Ayrıca Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası gibi kurumların yeşil dönüşüm kredileri de mevcuttur.

Özetle: Fabrikanız için güneş paneli kurulumunda finansman sıkıntısı çekmemeniz adına birçok enstrüman bulunuyor. Uygun yapılandırılmış bir kredi ile çoğu zaman “yatırım kendi kendini öder” prensibi işler; yani aylık kredi taksitiniz, azalacak elektrik faturasından daha düşük kalır, böylece nakit akışınız zorlanmaz. Büyük ölçekli firmalar bazen öz kaynaklarından da yatırım yapmayı tercih edebilir çünkü güneş enerjisi yatırımı kârlı bir yatırımdır ve şirket sermayesine uzun vadede getiri sağlar. Ancak finansman olanaklarını kullanmak risk dağıtmak açısından da mantıklıdır. Bankanızla veya finans danışmanınızla görüşerek GES projeleri için sağlanan özel koşulları öğrenmek ilk adımdır. Türkiye’de yenilenebilir enerji finansmanı oldukça oturmuş durumdadır; bir fizibilite raporu ile birlikte başvurduğunuzda çoğu finans kurumu bu projelere olumlu bakacaktır.

Sonuç olarak, yeşil enerji finansmanı alanında geniş imkanlar mevcut olup, uygun krediler, leasing veya ESCO gibi yöntemlerle fabrikanız için güneş paneli kurulumunu rahatlıkla finanse edebilirsiniz. Bu sayede uzun vadede bedava elektrik üretirken, kısa vadede de finansal açıdan sürdürülebilir bir model yakalamış olursunuz.

Güneş Paneli Kurulumu, Güneş Enerjisi Paneli Kurulum Maliyeti

Dinlenme Tesisleri İçin Güneş Paneli Kurulumu
Restoran İçin Güneş Paneli Kurulumu
Akaryakıt İstasyonları İçin Güneş Paneli Kurulumu
Apartman İçin Güneş Paneli Kurulumu
Site İçin Güneş Paneli Kurulumu
Plaza İçin Güneş Paneli Kurulumu
Tarla İçin Güneş Paneli Kurulumu
Üniversite İçin Güneş Paneli Kurulumu
Villa İçin Güneş Paneli Kurulumu
Sera İçin Güneş Paneli Kurulumu
Çiftlik İçin Güneş Paneli Kurulumu
Müstakil Ev İçin Güneş Paneli Kurulumu
Otel İçin Güneş Paneli Kurulumu
Avm İçin Güneş Paneli Kurulumu
Fabrika İçin Güneş Paneli Kurulumu
Okul İçin Güneş Paneli Kurulumu
Ev İçin Güneş Paneli Kurulumu
Otopark İçin Güneş Paneli Kurulumu

Kaynakça

• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı – Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, Lisanssız Elektrik Üretimi Bilgilendirme Sayfası (Resmi Mevzuat Özeti)

• EBRD Türkiye – TurSEFF / MidSEFF Programları (Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği kredi destek program dokümanları, 2017-2022)